AUTHENTIEK

Afgelopen jaar stonden zowel kleurrijke als minder opvallende personen in de schijnwerpers, zoals Ramses Shaffy, Susan Boyle en Robert Enke. In deze eindejaarstijd, een periode van reflectie kunnen we veel van hen leren. We leven in een tijd waarin spiritualiteit en authenticiteit belangrijker worden; de kleur paars, symbool voor spiritualiteit, is niet voor niets in de mode. Er is behoefte aan puurheid en echtheid, aan het doorbreken van façades van glitter en glamour, ‘back to basic’.
     In Nederland kunnen we, met dat vaak grijze weer, wel wat kleurrijke personen gebruiken. Ramses Shaffy, koos zijn eigen pad en bleef tot het einde toe zichzelf, geliefd bij velen. Altijd rebel gebleven, de regisseur van zijn eigen leven, vol optimisme en eigenzinnigheid.
Susan Boyle, grijzer dan de meest grijze muis wist met haar zuivere stem binnen twee seconden wereldwijd miljoenen te raken via Britain’s got's Talent. Ze bewees dat je door jezelf te zijn en je talent te tonen kunt stralen, ongeacht uiterlijk of achtergrond.
Robert Enke, doelman van Hannover 96, worstelde met angst en depressie en beroofde zichzelf van het leven. Zijn levensverhaal laat zien dat achter populariteit en succes ook eenzaamheid en wanhoop kan schuilgaan. De was angstig voor tegenslagen en angstig voor de openbaring over zijn angst. Door de openheid van zijn vrouw Teresa werd het taboe rond psychische problemen doorbroken. Wie zijn angst laat zien, raakt verlost van de druk om altijd maar te presteren, bleek ineens niet zwak, maar sterk. 
     De eigenschappen van Ramses Shaffy, Susan Boyle en Robert Enke komen tezamen in de hoofdpersoon van de film As it is in heaven van de regisseur Kay Pollak. Een film over een zieke dirigent Daniël Daréus, die gewone mensen leert hun eigen stem te vinden en zichzelf durven te zijn. De perfecte harmonie ontstaat pas als alle koorleden authentiek durven te zijn. De kerstperiode is voor velen van ons een mogelijkheid om even afstand te nemen, samen te zijn met familie en vrienden, te reflecteren en te beseffen dat het belangrijk is ruimte te maken voor verbinding. De authenticiteit herwaarderen, zijn wie je écht bent. 
Besef echter dat één op de drie Nederlanders zich eenzaam voelt in wat heet een samenleving te zijn. Alleen is maar alleen, terwijl we zo graag de ruimte vinden om onszelf te zijn en onze gevoelens te tonen. Je thuis te voelen, in een stal of gewoon in onze eigen samenleving. Te worden wie we echt zijn.

DOORGAAN

Met de opdracht om een ‘droomcollege’ te geven, stap ik het universiteitsterrein op. In een kil vormgegeven collegezaal met zo'n honderd jonge merendeels vrouwelijke studenten is het lastig om weg te dromen. De studenten zijn inmiddels gewend aan het zo efficiënt mogelijk doorlopen van hun studieblokken. Op "Blackboard", hun ondersteunend computersysteem, is voor hen alles terug te vinden, van hun werkgroepenagenda tot opnames van gemiste colleges. Met je hoogstnoodzakelijke bijbaantje heb je niet de tijd alle colleges te volgen. Even thuis multi-tasken, sms’en met het vriendje, face-boeken, gamen en nog even tussendoor het college downloaden. Altijd maar doorgaan, altijd vooruit willen.
     Toch voelt het als hard fietsen en geen meter vooruitkomen. Buiten fietsen in de frisse lucht heeft dan mijn voorkeur tot het regende dat het goot, eindelijk kreeg mijn vrouw me toch haar sportschool in. Met mijn vaste fietsroute in gedachten, een flesje water onder bereik, was het op de hometrainer zweten tussen de kletsende hardloopsters, de "spinnende" fietsgroep en de spier masserende kopieën van de Gooise vrouwen. Altijd maar doorgaan en geen echte meter vooruitkomen Terwijl buiten de regen tegen het raam kletterde, zie ik voor het eerst 400 calorieën uit mijn lichaam wegvloeien.
     Het grijze Nederland kan zeker buiten de zomerperiode wel wat kleur gebruiken. Kleurrijke figuren zijn zeldzaam in het Hollands landschap, als ze er zijn komen ze van buiten, zoals Ramses Shaffy, een geadopteerde allochtoon. Iemand die altijd zijn eigen weg koos, bemind door bijna iedere Amsterdammer. Tot het einde toe  bleef hij dronken, stoned of nuchter, gewoon doorgaan. Met een optimistische blik, gewoon altijd maar doorgaan. Altijd rebel gebleven, soms zonder zichtbaar verder te komen, zo leek het, maar wel intens geleefd.

 

DE RODE LOPER

In Nederland is de diploma-uitreiking vaak verworden tot een administratieve activiteit met soms een klein woordje in een anonieme ruimte, zonder veel ceremonie en feestelijkheid. In Engeland gaat alles nog in traditionele stijl. De tweeduizend aanwezigen op de diploma ceremonie van een Londense universiteit worden ontvangen met hoornblazers, afgestudeerden in toga met petje, in alle kleuren van de regenboog uitgedoste hoogleraren en hoogwaardigheidsbekleders in toga’s behangen met grote metalen plakkaten completeren het middeleeuws tafereel. De rode loper ligt gedrapeerd voor hen uit, één voor één lopen de geslaagden eroverheen om door de rector met een handdruk persoonlijk gefeliciteerd te worden. Zelfs mijn lange zoon is onder de indruk van zijn korte loopje over de rode loper, de afsluiting van zijn onderwijstijd.
     De entertainment sector begrijpt als geen ander het effect van glitter en glamour. Bij een Europese première van de musical over Elvis, dé icoon van de rock and roll, glimde het allemaal nog een stapje meer. Gillende meisjes voor het theater, glimmende motoren, flitsende camera’s en een uitnodiging in de hand sta ik aan het begin van de rode loper. Niet bekend met de inhoud van de roddelbladen, nooit kijkend naar RTL Boulevard zijn cast en genodigden mij onbekend. Zij stralen in de hun eigen glamourwereld, mijn parade over de loper voelt als een figurant in de verkeerde film. 
     Vroeger leerden meisjes bij het vak huishouding alle technieken van borduren, een vak waarmee zij later in hun onderhoud konden voorzien. Van een simpel steekje om een bandje op een stofje te zetten, tot zeer complexe creaties van diverse kleuren en stoffen. Hun werkstukken werden op het eind van de opleiding gebundeld tot een meterslange ‘pronkrol’ als proeve van bekwaamheid. Deze loper, van de simpele start tot het schitterend einde, toonde hun “souvenirs de ma jeunesse”. Zij moesten zélf hun loper maken, wie het in de wereld gemaakt heeft mag over een rode loper paraderen, maar hun “jeunesse” is dan vaak allang voorbij.

FAALANGST

Opeens lijkt de aanval op de wereldwijde prestatiecultuur van alle kanten te zijn geopend. Kranten, tijdschriften, boeken en televisie besteden volop aandacht aan de angst om fouten te maken. Mensen willen laten zien waar ze goed in zijn en proberen fouten te vermijden, terwijl onderzoek aantoont dat je juist het meest leert van fouten en hierdoor innovatiever wordt. Het taboe rond fouten en de angst om te falen moet doorbroken worden, want deze remt creativiteit en innovatie en staat uiteindelijk succes in de weg.

     In het voetbal, waar fans succes adoreren en verlies negeren, klonk deze week een andere toon in Duitsland. Bij overwinningen staan voetballers in het middelpunt van de aandacht, maar bij tegenslagen worden ze verguist en geïsoleerd. Achter populariteit en succes kunnen echter ook eenzaamheid en wanhoop schuilgaan. Als doelman heb je slechts één kans op selectie: je staat tussen de palen, of je staat er niet. Het vergt veel om met die druk te leven. Dat werd pijnlijk duidelijk tijdens de indrukwekkende begrafenis van Robert Enke, doelman van Hannover 96 en het Duitse nationale elftal. De rechtstreekse uitzending op ARD liet zien hoe zijn weduwe, teamgenoten en tienduizenden toeschouwers met behulp van inspirerende sprekers op grootse wijze afscheid van hem namen. Ze maakten tegelijkertijd een krachtig statement over de worsteling van de mens met faalangst. Enke ontnam zichzelf uiteindelijk het leven, gekweld door angst voor tegenslagen en voor de onthulling van zijn eigen angst.

     Elke dag stappen vier mensen uit het leven, maar daar wordt in het openbaar nauwelijks over gesproken. Op stations wordt alleen omgeroepen dat een trein een persoon heeft aangereden; flinke vertraging, maar de ware reden blijft onbesproken. Teresa, Enkes dappere weduwe, was vanaf het eerste moment open over de oorzaak van zijn dood en maakte zelfmoord bespreekbaar. Door haar openheid leek een hele natie verlost van de druk om altijd te moeten presteren. Ze gaf jong en oud de kans om bij elkaar de kracht te vinden hun eigen angstgevoelens te uiten. Wie zijn angst laat zien, wordt opeens niet als zwak beschouwd, maar juist als sterk. Het omgaan met tegenslagen blijkt uiteindelijk meer bij het leven te horen dan het genieten van prestaties.

STEDEN

Back to basic, terug hoe het eens was. Wonen, werken, vrijen en ander vertier, alles gemixed in een beperkte ruimte. Weg met de concentraties van kille, glazen kantoren in aparte kantoorwijken, winkels in aparte shopping malls en wonen apart in ver afgelegen sub-urbs. Liever het levendige Greenwich village van New York dan uitgestrekte resorts van Los Angeles. Liever flirten op straat op weg van huis naar werk dan vastzitten in de file op brede uitvalswegen. Even dat non-verbale contact, die oogopslag, dat quasi toevallige lichamelijke contactmoment.
     San Francisco is zo’n stad waar trends gemaakt worden. De overwegend lage, compacte binnenstad zorgt voor een warme, menselijke omarming. De verlaten pier oogt koud en zakelijk, geeft wel een wijds gevoel, maar de meeste mensen vermaken zich niet op zo’n vlakte. De ene dag is de pier leeg en verlaten, de andere dag overvol met talloze kraampjes met allerlei milieuvriendelijke groenten, organic is overal dé kreet. De aloude kraam als alternatief voor de winkel vol bling bling. De op houtvuur gebrande amandelen als alternatief voor een big Mac. Back to basic, de mens als een natuurlijk etend kudde dier. 
     De voordelen van de traditionele Europese binnenstad zijn evident, een natuurlijke levenswijze waar de zaterdagmiddag vol is met shoppende mensen. Winkelen als fun activiteit. Boven zo’n winkel woonde mijn oma, een ideale ‘spot’ plek om risicoloos de voorbij kuierende mensenstroom te bespioneren: zeurende kinderen, vrouwen in bontjassen, meisjes in hotpants, jongens in strakke spijkerbroeken en vriendjes die flirtten met steeds andere vriendinnetjes. De hele dag gewoon naar mensen kijken. De bewoners verdwenen uit de stad, maar de bovenwoningen zijn inmiddels weer erg in trek. We gaan de bovenwoning weer bewoonbaar maken, terug naar dat basic gevoel van samenleven.

BRUSSEL

Brussel, ooit bezongen door Jacques Brel als een bruisende stad, vrije en vrolijke stad is door de jaren heen sterk veranderd. Toen wilde Brussel, eens de hoofdstad van de lage landen, al modern en internationaal zijn. Thans strijkt de Europese top uit alle EU-landen met grote regelmaat neer in de hoofdstad van Europa. Dat doet de stad veranderen, tot een intercultureel epicentrum. Brussel is een smeltkroes van culturen en identiteiten, een ‘grootstad’ met meer dan 180 nationaliteiten, waar culturen en gemeenschappen samenleven. Al blijft Frans de voertaal en is menig Brusselaar begiftigt met een stedelijke francofone arrogantie, verandering is op til. De uitdijende Vlaamse economische macht is voelbaar, zowel op de terrassen van de Grote Markt als op het Brouckèreplein.
     Verandering is niet iets wat iedereen aanspreekt. Gelukkig zijn er van die activiteiten die zelden of nooit wijzigen, niet wat betreft tijdstip, niet wat betreft deelnemers, niet wat betreft regels. Alles op de routine. Jaar in jaar uit badmintonnen we met dezelfde mannen, met dezelfde regels. Alleen de locatie is in de afgelopen dertig jaar twee keer veranderd. Als hoge uitzondering spelen we deze woensdagavond in Brussel tegen een verzameling Waals en Vlaamssprekende badmintonners, een hogere zaal, andere mensen en andere regels. Want al was de puntentelling bij badminton al jaren geleden veranderd, niet bij ons, wij telden nog gewoon tot één en twintig in plaats van modern tot vijftien. Waarom zouden we. 
     Regeringsleider zijn is een hectische maar ook bevoorrechte job. Na een aantal jaren in de nationale schijnwerpers te hebben gestaan en met je internationale collega’s intensief te hebben opgetrokken, gaat er toch iets knagen. Inmiddels is Balkende op basis van zijn jarenlange ervaring een gerespecteerd collega geworden tussen zijn internationale vrienden, wordt geconsulteerd over de grote wereldvraagstukken. Thuisgekomen uit Brussel liggen de Kamervragen met futiliteiten uit één of ander gehucht op hem te wachten. Dan liever een bruisende baan, vrij en vrolijk in Brussel. Of is Nederland nog niet toe aan a change? Yes, we can, of kan het nie?

 

BREIN

Het brein is tegenwoordig een trendy onderwerp. In een volle zaal geeft een professor een lezing over onze hersenen. Een robotarm kan al een bal vangen, zo ver zijn ze al. En van balletjes vangen word je ook vanzelf slimmer. De NRC meldde namelijk in haar wetenschapsbijlage dat je al slimmer wordt na een week of zes jongleren. De witte stof, die noodzakelijk is voor het transport van informatie in het brein, wordt dan structureel uitgebreid. Denken en doen blijken meer met elkaar verbonden te zijn dan we eerder dachten.

     Een lange vliegreis is een ideaal moment om me te verdiepen in een nieuw tijdschrift (Mind magazine, oktober 2009). Dit keer is het menselijk brein het onderwerp van aandacht. Naast e-learning blijkt er ook zoiets als embodied learning te bestaan, waarbij je sneller leert door de associatie van woorden met gevoelens. Mannen tonen echter minder gevoelens dan vrouwen. Vrouwen besteden bijvoorbeeld drie keer zoveel woorden aan gedachten en emoties als mannen. De verklaring lijkt simpel: mannen hebben geen bruisend gevoelsleven. Ze combineren taal daarom eerder met krachtsinspanningen dan met gevoelens. Omdat ze hun spieren gebruiken om betekenissen te onthouden, willen ze later nog steeds gemakkelijker dan vrouwen hun handen gebruiken wanneer ze iets willen uitleggen.

     Een populair blad met een wetenschappelijke inslag gaat vaak verder dan een diepgravend betoog van een echte wetenschapper. Vermaak en wetenschap komen steeds meer naar elkaar toe. Met leuke performers probeert men congressen op te leuken; ze maken het ons brein makkelijker om informatie op te nemen. Nog even en professoren zullen zelf performers worden die hun act combineren met een wetenschappelijke boodschap. Deze week was er zelfs het eerste internationale lachcongres voor clowns. De symbiose is al begonnen, het moet niet veel gekker worden in het wetenschappelijk brein.

SPUGEN

Een geldautomaat spuugt eerst je pasje uit en daarna het geld, zodat je je pasje niet vergeet, de meeste zijn immers vooral gefocust op geld. Toch kan het ook andersom mis gaan, mijn dochter vergat in de Albert Heyn bij de flappentap het gepinde geld mee te nemen, afgeleid door een spoedtelefoontje. Op weg naar de volgende bestemming kwam ze achter haar stommiteit, zie dan je geld maar eens terug te krijgen.
     Toen de World Trade Center torens in New York nog fier overeind stonden had mijn vrouw haar eerste ervaring van een buitenlandse flappentap die zomaar je pincode wist en op een zonnige zondagmorgen op de zuidpunt van Manhattan zowaar dollars deed verschijnen. Met extra vertrouwen in de hedendaagse techniek namen we de supersnelle liften naar de bovenste verdieping. De WTC-torens en het magnifieke uitzicht zijn na ‘ 9/11’

verdwenen, maar overal ter wereld kun je nu internetten, flappen tappen, pinnen en vind je dezelfde winkelketens als thuis.
     Vers gebakken bruin brood, pepernoten, chocoladeletters, hutspot, vlees, kaas, en zelfs verse AH blanke vla; het is allemaal te krijgen in Curaçao. Een Albert Heyn winkel zoals alle anderen maar dan in Zuid-Amerika, inclusief een aardige filiaalchef uit Twente, je waant je in één keer in Nederland. Alle versproducten via de lucht, al het andere spul vanuit het landelijke AH-distributiepunt via de boot in twee weken naar de overkant. De evenaring van het gevoel van een Amerikaan die in China een Mc Donald binnenstapt. Helaas voor mijn dochter loopt de flappentap niet via AH maar via de plaatselijke bank, die de plots ingeslikte flappen pas wil teruggeven na een klachtenprocedure bij je eigen Nederlandse bank. Het is net echt roggelen. Flink spugen gaat wel lekker, maar het weer plots doorslikken van zo’n spuug is andere koek.

STOKEN

Regen, wind en een dicht wolkendek op de Friese wateren is voor de zeiler toch een lekker weertje. Zeker voor de schipper van een bijna honderd jaar oud zeilschip. Met vier bolle zeilen glijdt het schip door het water, terwijl de eerste drankjes en hapjes reeds verschijnen. Drank hoort volgens overlevering bij deze traditionele wijze van verplaatsing over het water. Terwijl allerlei zeiltermen door de lucht vliegen warmen de Berenburgjes de innerlijke mens op. De zeiler geniet van de natuur én van de gestookte natuurproducten.

     Stoken doen enthousiastelingen ook bij een andere oudere vorm van vervoer. Ketelbinkies zijn nog te vinden op schaarse plekjes waar ze samen met andere oudere jongens al lang vervlogen treintjes over smalspoor laten tuffen. Kleinere stoomtreintjes die op smalsporen in mijnen, op fabrieksterreinen en dwars door de duinen hun rookpluimen uitspuugden. De boel een beetje opporren kan een hele belevenis zijn. Zeker wanneer het kolen betreft die uiteindelijk in stoom omgezet moeten worden. Serieuze techneuten waar de liefde voor de techniek, het stoken, het lijkt te winnen van de liefde voor de borrel.
     Borrels kunnen ook flink stoken, ook in liefdesrelaties. De alcohol mag dan soms het eerste contact wat vergemakkelijken, op den duur kan flink alcoholverbruik de spanning tussen de partners goed opporren. Ook alcohol heeft de dubbele vergrijzing ontdekt als groeimarkt. Dan zie ik toch liever de oudjes in de ketel stoken, dan de producten van de ketel consumeren. Blijven ze tenminste wat makkelijker op koers.

ZWART GAT

Liefde op het eerste gezicht, een onverklaarbare gebeurtenis, maar o zo herkenbaar voor degene die het is overkomen. Het voelt als een onzichtbare kracht die twee mensen direct verbindt, een ervaring die je niet kunt zien, maar wel intens kunt voelen. Het lijkt alsof er energiebanen in balans komen, een combinatie van weldadige rust en vlinders in de buik, die voor buitenstaanders onzichtbaar blijft, maar voor de betrokkenen overduidelijk aanwezig is.
     Deze metafoor past verrassend goed bij een recente vondst van astronomen: een nog onbekende kracht in het heelal, die alles tezamen houdt, donkere energie. Deze mysterieuze energie bepaalt de ontwikkeling van het heelal en heeft invloed op de donkere materie en alle sterrenstelsels. De energie van het zwarte gat op ontelbare lichtjaren van ons vandaan blijkt uit een ander soort materie te bestaan dan eerst gedacht werd. Zwaartekracht lijkt niet de enige verklaring, de onbekende nieuwe kracht is als een onzichtbare hand van invloed op de donkere materie. Wellicht schuilt hierin de sleutel tot het begrijpen van de kosmos. Voorlopig kijken we in een zwart gat om iets niet te zien wat er wel is.
     Stel wat vreemden (representanten) in een groep op, verdeel rollen, laat de probleem eigenaar toekijken en wacht op wat komen gaat. Uit de wijze waarop de representanten zich bewegen ten opzichte van elkaar en hun gevoelens en attitudes ten opzichte van elkaar uiten, dragen ze oplossingen aan voor langslepende familieproblemen. In situaties waar de liefde allang weer van het toneel is verdwenen. Zo'n groepsopstelling gebeurt allemaal zonder dat de spelers de vraagstelling en de setting überhaupt kennen. Of het nu gaat om liefde of het universum: soms is het belangrijker wat we voelen of vermoeden dan wat we kunnen zien.  Je ziet iets gebeuren wat er niet lijkt te kunnen zijn. Onverklaarbaar en toch zichtbaar. Zouden zwarte gaten, toch dichterbij zijn dan astronomen ons doen willen geloven?

EEN KWESTIE VAN GELUK

Aan het eind van de middag verliep de terugvlucht naar Rotterdam heel soepel. Er leek geen vuiltje aan de lucht. De collega die achterbleef, was echter bezorgd geweest. “Je mag van geluk spreken dat jullie net op tijd weg waren”, vertelde hij over de telefoon, “De hel brak hier los in de vorm van een zwaar onweer, vlak nadat jullie waren vertrokken”.

     Op de vliegtuigstoel lagen verschillende kranten met artikelen over de nieuwe modepresentaties in New York. Prominent stond mannequin Mirthe Maas, gekleed in Donna Karan, afgebeeld op een foto in de Frankfurter Allgemeine, een vooraanstaande Duitse krant. De Telegraaf schreef over dé doorbraak van Mirthe als topmodel voor diverse grote merken. In een eerdere intranetcolumn voorspelde ik anderhalf jaar geleden al dat dezelfde Mirthe, een vriendin van mijn dochter, binnen enkele jaren op de covers van internationale modebladen zou verschijnen. Zo’n voorspelling heeft nog minder kans dan een winnend lot in de Staatsloterij.

     Mijn zoon verplaatste zich op datzelfde moment niet door de lucht, maar met de auto. Hij kreeg trek in een ijsje en stopte kort bij een benzinestation om er een te kopen. Nauwelijks was hij weer vertrokken, of een auto ramde twee minuten later met groot geweld datzelfde benzinestation. Er vielen doden en zwaargewonden onder de mensen die net iets langer in de rij stonden dan hij. ‘Allemaal godsbewijzen’ zou Thomas van Aquino gezegd hebben. ‘Gewoon een kwestie van veel geluk’, zegt een ander, of toch een bijzondere beschermengel op mijn schouder?

DE MERKENCLUB

Wil jij ook zo graag van elke dag een bijzonder dag maken, ruiken, proeven, kortom al je zintuigen optimaal gebruiken? Voor veel mensen is dat een reden om lid te worden van de Nespresso-club, een club van koffieliefhebbers die allen dezelfde passie koesteren voor een uitzonderlijke koffiebeleving.

     Vroeger verzamelden mensen zich primair rondom een geloofsrichting en de clubs daaraan gelieerd zoals fanfares, scoutinggroepen en sportclubs. Het geloof verdween naar de achtergrond, de katholieke fanfare ging blazen met de protestanten en de openbare voetbalclub schoot met een katholieke aanvaller zich naar de top van de eredivisie.

     Bedrijven wilden ook nog wel eens clubs vormen voor hun medewerkers en hun familie. De Philips Sport Vereniging uit Eindhoven is zo’n oude bedrijfsclub. Bedrijven zijn nu in het gat gesprongen wat ontstond met het verdwijnen van de sociale banden tussen religieuze stromingen. Ze verzamelen geloofsgenoten, hun consumenten, rondom hun producten zowel op internet als in hun moderne “merken-kerken” zoals de Nespresso Boutique’s. Nog even en de eerste ontgroening voor nieuwe Nespresso-clubleden dient zich aan. Lekker verplicht kuipjes snoep happen uit een bak koffiedrek. Je bent niet meer wat je denkt, je bent wat je kiest gebruikt, lijkt het devies. Geen onverwachts credo indien je de markt z’n gang laat gaan bij het vormgeven van de overgang van een materialistische naar een meer spirituele wereld.

WACHTEN

Een zonovergoten wit strand, een stevige verkoelende bries en een ontspannen sfeer: het ideale vakantieplaatje. De vakantie is nog niet om, of de reisbranche probeert ons alweer te verleiden een nieuwe bestemming uit te gaan zoeken. Allemaal mooi en prachtig zolang je vergeet dat die vakantiebestemmingen niet bij jou in de achtertuin liggen. Vakantie betekent ook veel wachten; in een ellenlange rij voor de balie op Schiphol of in een kilometerslange files bij de Gotthardtunnel. De emoties kunnen in die rijen soms hoog oplopen.

     Treinmachinisten, zo alleen op de bok, kunnen fantastisch genieten van prachtige weidse uitzichten op een verder verlaten landschap. Zo af en toe kom je een tegenligger tegen, rij je langs een snelweg of door een stadje maar verder biedt het uitzicht veel ongerept natuurschoon. Maar hun werk kent ook een schaduwzijde: de grote angst van de plotsklaps opduikende man of vrouw die jouw trein wil gebruiken om het leven te bekorten. Een ervaring die je niemand gunt. Het beeld lijkt door de hoofden te spoken van mijn medereizigers die ook op deze late avond drie uur moeten wachten op de eerst vrijgegeven trein. Een perron vol ingehouden emoties aan het eind van een lange werkdag, een mix van vermoeidheid en gemengde gevoelens voor machinist, hulpverleners en slachtoffer.

     Met flitsende buitenlandse stages werft het hoger onderwijs nieuwe studenten. Zo zit één van mijn dochters op zo'n stageadres op de witte stranden van de Antillen. Plotsklaps heeft ze een angstaanjagende zenuwontsteking. Met spoed naar de SEH, een second opinion, alles komt in een stroomversnelling, maar immens blijft de grote fysieke afstand tussen je kind en jij als ouder. De repatriëring kan niet snel genoeg geregeld zijn, soms duurt wachten op die liefdevolle knuffel op Schiphol echt erg lang. De grootste emoties komen los, als het dierbaarste wat je hebt, je kind, weer veilig thuis op de bank zit. Nu nog wachten op herstel.

NEST

Op een zonnige zondagmiddag in augustus rollen de jeu de boules ballen glanzend over de banen op het Vrijthof. Maastricht straalt; bewoners en toeristen genieten op volle terrassen van het luxe Bourgondische zuidelijk karakter van de stad. Iets terug in de historie, ruim 25 jaar geleden, was het op mijn vouwfietsje nog behelpen om van het station naar mijn werkgever in het hoger gelegen Annadal te komen. Huizen en straten waren slecht onderhouden, de Limburgse economie lag op zijn gat en de gloednieuwe universiteit zat in een klooster en nog wat andere deels vervallen panden. Limburg verwerkte het syndroom van de sluitende mijnen.

     Onze studerende kinderen zitten op kamers of op kot. Kamerverhuur is nog deels een kwestie van nazaten van huisjesmelkers. Het is stoeien om een kamer te krijgen, sleutelgeld is nog niet geheel verdwenen, de borg is hoog en de afspraken om de onvolkomenheden te verhelpen geschieden nog steeds “manjana”. Eén van onze oudere dochters moet nog steeds een deel van de borg van haar vorige kamer terug zien te krijgen. Met een sterk geheugen en zonder internet, lepelt haar oma feilloos in een fractie van een seconde de achtergrond van de verhuurster op, een telg uit een familie vol met huisjesmelkers, terugvorderen wordt een flinke klus. Een kwestie van historische kennis.

     Het syndroom van de mijnsluitingen waar Limburg ooit mee worstelde is in Maastricht alweer lang verwerkt, het Vrijthof is autovrij, de RL heet Universiteit Maastricht, de stad is booming. We zijn diverse EU-toppen in Maastricht verder, de hotels zijn van een buitenlandse luxe. Zelf zijn we van een stelletje in die jaren flink uitgegroeid tot een gezin met 4 kids. Mijn jongste dochter heeft ruim voor de start van het introductieprogramma al een kamer in Maastricht gevonden. Op het terrasje op het Vrijthof nemen we afscheid van de jongste, de laatste vliegt het nest uit. De start van een voor haar belangrijke groeifase, het nest blijft leeg achter, het historisch besef dat blijft. Onze dochter straalt, voor ons kan de verwerking van het lege nest syndroom beginnen.

BOCELLI

Uitgezonderd de toeristische hotspots en de stranden is het in Toscane opvallend rustig en dat is echt genieten. ’s Avonds op het dorpspleintje van het gehucht Lajatico, gelegen op de heuvel tegenover ons vakantieverblijf, verzamelen ’s zich in alle rust de lokale ouders met hun kinderen. Overdag werken ze bij de plaatselijk bank, maar ’s avonds heerst hier een ontspannen sfeer.

    Elk jaar geeft operazanger Andrea Bocelli hier, in het Teatro del Silenzio, een openluchtconcert. Lajatico is zijn geboortedorp. Midden op het open veld luisteren 25.000 mensen naar zijn prachtige volle stem. Alles is perfect geregeld, jammer genoeg blijft de zanger in de mensenmenigte op grote afstand. ’s Ochtends repeteerde hij nog in het piepkleine filmzaaltje van het dorp, de deuren stonden wagenwijd open, je kon zo binnenlopen. Mijn vrouw en dochters kregen bij toeval een privé concertje zoveel indrukwekkender dan het grote concert.

     In het nabijgelegen gelegen Florence veroorzaken de prachtigste scheppingen van de 15e en 16^e eeuw dagelijks hectische taferelen. Daarvan teruggekeerd is het land weer voor het grootste deel verlaten. Het leven verloopt wederom soepel, de trein schuift minuten te vroeg langs het perron, treinpersoneel drinkt nog een cappuccino, reizigers stappen rustig in en uit en toch vertrekt de trein precies volgens schema. Je zou bijna vergeten dat wereldwijd een Mexicaanse grieppandemie heerst. Er wordt zelfs overwogen om de schoolvakantie te verlengen om besmetting te voorkomen, bedrijven te stimuleren thuis te werken en video conferencing toe te passen. Als we daarmee nog langer van Toscane kunnen genieten is dat geen straf.

BOIS DE BOULOGNE

Bij het Bois de Boulogne, langs de Périphérique van Parijs, begint langzaam het mediterrane vakantiegevoel op weg naar het warmere zuiden van Europa op te borrelen. De natuur dringt zich via de bomen waar je onder doorschiet op aan de maakbare, betonnen, leefomgeving waar je de rest van het jaar in vertoeft. Zo raak je meter voor meter, los van het keurslijf van het dagelijks bestaan op weg naar de ongedwongen vakantiebestemming.

      De huidige toeristische toplocaties bestaan vaak uit een combinatie van oudere gebouwen, idyllische terrasjes met een ver uitzicht gelegen aan een stromend riviertje. Locaties waar onze voorouders van gruwelden. Die stroompjes waren immers de open riolen en vuile transportwegen van de vorige eeuwen. Ze woonden er met hun rug naar toe zoals wij thans met onze rug naar herrie producerende snelwegen wonen. Huizen net aan de snelweg raak je aan de straatstenen niet kwijt.

     Dichter bij huis, ter hoogte van Prinsenbeek groeit boven de snelweg A16 op twee stadsviaducten een bos van bomen en struiken. Auto’s, bussen en vrachtwagens schieten als een moderne wilde waterstroom onder je door. Achter de glazen reling zittend op het houten bankje is het verrassend stil. Je droomt vanzelf weg bij de gedachten dat toekomstige generaties zich zullen verwonderen over de overal ter wereld groene ingepakte wegen, wat is nou leuker dan naar verplaatsende mensen kijken? Vooralsnog wordt het nieuwe park gezien als een geslaagd initiatief om het mediterrane gevoel een paar honderd kilometer noordwaarts te verplaatsen. Of automobilisten er echt een warm vakantiegevoel aan overhouden is de vraag: waarschijnlijk overheerst de dagelijkse filefrustratie, maar die staat ook regelmatig op de Périphérique van Parijs.

GAATJES

Blonde krullen en een egaal bruine huid zonder witte lijntjes: het blijft de zomerdroom van velen. In de jaren zeventig was Farah Fawcett, één van de Charlie’s Angels, hét schoonheidsideaal. Haar poster: rood badpak, gestroomlijnde bos blonde krullen, zongebruinde huid hing boven menig jongensbed. De laatste dag van haar verloren strijd tegen kanker werd in de media overschaduwd door de plotselinge dood van Michel Jackson. Voor haar was er daardoor geen plek meer op de voopagina’s.

     Net zoals witte mensen bruin willen kleuren, willen gekleurde mensen witter zijn. Ook daar zijn weer allerlei huid crèmes voor. Jackson had het geld en de moed om het echt te doen het, hij werd steeds witter. Ooit een prachtig jong bruin kind en daarna als ‘witte’ bespot. Volgens menig necroloog voldeed hij met zijn verwitting wel aan de collectieve onderbewuste wens van de gekleurde mens. Michel was zijn tijd vooruit, met de komst van een gekleurde president van Amerika was ook de wens om te verwitten achterhaald. De gekleurde huid is inmiddels iets waar je trots op kunt zijn.

     Daar waar grote verschillen verdwijnen komt aandacht voor detaillering, de subtiele overgangen om onze lichamelijke uniciteit te tonen. Niemand wil de witte strepen van de gedragen badkleding op de huid zien. Hoe die scherpe overgangen tussen de melkwitte en gekleurde huid te elimineren? Gelukkig helpt innovatie ons om ze te elimineren. Deze zomer is een nieuwe speciale stof geïntroduceerd, de ‘Tan Through’. Een stof, met duizenden microscopische kleine gaatjes, waardoor je zelfs onder je badkleding bruin wordt. Nu iedereen schaamteloos zijn hele body kan laten bruinen zal de egaal melkwitte huid wel snel in de mode raken. Want niet alleen Michel en Farah wilden opvallen, ook wij hebben er een handje van.

STREEPJES

Het krijtjespak, hét symbool van de superieure bankier, verdwijnt langzaam maar zeker uit het straatbeeld. De Bankier zijn is ineens niet meer zo’n vooraanstaand en respectvol beroep als het ooit was. De krijtstrepen blijken ineens niet meer zo strak in gelid te zijn als werd gesuggereerd, van feilloze controle bleek geen sprake.

     De ruitersport is een spel van ruiter en paard. Op mijn stalen ros rijd ik op het fietspad twintig paarden voorbij, strak in gelid, behalve een tiener op een pony die met wilde tikken de baas probeert te blijven over het dier. ’s Avonds op het CHIO Rotterdam laat olympisch kampioene Ankie van Grunsven haar paard IPS Salinero tijdens de kür piafferen en passageren, ruiter en paard zijn volledig in harmonie. Met geringe inspanning heeft ze ogenschijnlijk het paard geheel onder controle.

     Verderop langs de piste verzamelen zich Vips en sponsors. De Koningin zit in de ereloge, de galatribune is een combinatie van tribune en chill-ruimten, anderen verpozen in de door ABN-AMRO gesponsorde tribune aan de lange zijde. Daar weinig aandacht voor de paardenprestaties, het draait om netwerken met een drankje en superluxe hapjes. De kwetterende borrel-gangers van de high society overstemmen de muziek van Wibi Soerjadi waarop Ankie haar kür rijdt, één van de allerbeste wedstrijden die er ooit is verreden in de discipline dressuur meldt de krant de volgende dag. Ankie heeft het paard in uitgestrekte draf op de A-C lijn geheel onder controle, dat kunnen de bankiers van hun metier niet zeggen, die moeten eerst leren respect te tonen en prestaties van anderen te waarderen. Eerst dus maar eens streepjes leren trekken, lekker krijten op de A-C lijn op de piste.

GEK

In Geel, Vlaanderen, is iedereen al eeuwen gewend dat mensen met psychiatrische aandoeningen gewoon op straat lopen. Waar psychiatrische patiënten vroeger verscholen werden in grote instellingen diep in lommerrijke bossen, leven ze in Geel midden in de samenleving, vaak bij gastgezinnen. Tegenwoordig zie je overal in de wereld dat mensen met een psychische kwetsbaarheid meer zichtbaar zijn in het straatbeeld. Tegelijkertijd zijn de grenzen tussen ‘normaal’ en ‘afwijkend’ gedrag vager geworden. Gewone stadsbewoners doen op straat ook steeds gekker. Iemand die keihard tegen zichzelf praat, kan net zo goed een hardhorende mobiele telefonist zijn als iemand met een psychische aandoening.

     Ook technologie vervaagt grenzen tussen menselijk gedrag en digitale interactie. Bij de nieuwste spellen wordt eerst de gebruiker gescand, de computer reageert vervolgens op bewegingen en maken het mogelijk om samen digitaal inkopen te doen en kleren te passen. Allemaal mogelijk zonder een toets in te drukken, bewegen is genoeg.

     Fysieke luchtfietserij is al de gewoonste zaak van de wereld geworden bij bowling spelende bewoners van het verzorgingshuis. Tachtigjarigen met een Wii-kastje in hun handen strekken geconcentreerd hun armen en gooien spontaan virtuele bowlingballen over een virtuele baan. Alleen het juichen is echt. Van een afstandje ziet het er allemaal wel uit als een psychiatrische afdeling, maar het toont hoe mensen zich tegenwoordig individueel terugtrekken in de eigen digitale virtuele wereld, thuis en op straat. Door ‘afwijkend’ gedrag als ‘normaal’ gedrag te zien was Geel zijn tijd ver vooruit.

DOORBRAAK

Van kansloos achterin naar ineens vooraan eindigen, daar moet je een doorbraak voor forceren. In mijn overvolle fietsenstalling vind ik alleen achterin nog een plekje, maar dankzij een sluisje sta ik toch snel op het perron: de laatsten kunnen zo de eersten zijn.  

     Politicus Geert Wilders lukte zo’n doorbraak bij de verkiezingen voor het Europees parlement. Terwijl president Obama wereldwijd ontzag afdwingt met zijn stelling ‘de westerse wereld is niet in oorlog met de Islam’, wordt een Nederlandse politicus met een diametraal tegenovergestelde mening bijna de grootste partij van het land. Je hebt gezaghebbende politici die het kiezersvolk als gids door de complexiteit van het leven leiden (de ‘onderwijzers’), tegenover populisten die vooral inspelen op de onderbuikgevoelens van het kiezersvolk.

    Zo’n doorbraak is niet vanzelfsprekend blijvend. Uit veiligheidsoverwegingen wordt ’s avonds ‘het fietskelder-sluisje’ gesloten. Daags voor de verkiezingen was het al laat bij het uitstappen van de trein en was het omlopen geblazen. Ineens duikt een reiziger uit het niets op, onzichtbaar in het donker. Bij de vorige Europese verkiezingen stond deze man midden in de schijnwerpers toen hij uit het niets ineens met twee zetels, de proteststemmers op zijn hand kreeg. Nu verdwijnt hij onzichtbaar in de donkere nacht.  Soms is het veiliger om doorbraken tijdelijk te sluiten, vaak slippen ze door gebrek aan richting vanzelf dicht.        

WERKEN

De zon zit nog net achter de horizon, de dauw hangt laag over het Hollandse landschap. ‘s Morgens om half vijf is het nog lekker rustig op de snelweg. Alweer vertrekt een dochter vanaf Schiphol voor een stage van een dik half jaar naar de andere kant van de wereld. We houden ons allemaal kranig, een omarming, kusjes en een laatste kroel. Afscheid nemen van je eigen kind blijft vreemd; het echte gemis komt pas veel later. Met Skypen, mailen en bellen lijkt ze vlakbij, maar feitelijk zo ver weg van een warme arm om haar heen. Je kinderen leren langzaam wat werken is en dat is thans vaak internationaal, dit keer in een hotellobby in de Caraïben.

     Aan het begin van de werkdag duik ik half suffend de fietsenkelder van het station in en zie dat mijn zoon vlak voor mij dezelfde handeling doet. Op mijn oude fiets duikt ook hij de kelder in op weg naar een nieuwe werkdag. Het leven is een cirkel en op dit soort momenten besef je dat des te meer, of is het meer een spiraal waarbij het de vraag is op welk moment ze het stokje van je overnemen? De werkplek verandert, maar verandert het werken zelf ook?

     Vrije tijd is voor de meeste van ons schaarser dan geld. Het blijft met die email terreur moeilijk om werk, inkomen en vrije tijd op een prettige manier georganiseerd te krijgen. Volgens Timothy Ferriss (The 4-Hour Workweek: Escape 9–5, Live Anywhere, and Join the New Rich, 2007), is een 4-urige werkweek met een beetje durf haalbaar als je durft te breken met vastgeroeste werkroutines: beperk je tot de 2 of 3 werkelijk belangrijke zaken per dag, de rest is bijzaak, beantwoord je e-mails slechts tweemaal per dag op standaardtijden. De werkdag zit er dan ’s ochtends om 11 uur al op en de rest is Carpe Diem. Je houdt zeeën van tijd over om te genieten bijvoorbeeld van een vakantie in de Caraïben, nog te betalen ook als je dochter tenminste nog haar 40 uren per week maakt in het hotel.  

OVER KAPPEN

 ‘Recht voor zijn raap’ is tegenwoordig veel gebruikelijker dan het spreekwoord ‘iemand kappen geven’, dat staat voor op diplomatieke wijze iets vertellen. Dat oude spreekwoord hoor je nauwelijks nog, het is vrijwel verdwenen uit onze taal. Nederlanders onderscheiden zich door hun directe, gevatte en soms botte reacties, in tegenstelling tot meer bescheidener reagerende volkeren. Ondanks dat de daalder sinds de invoering van de euro is verdwenen, geldt ‘de eerste klap is een daalder waard’ nog steeds.

     De levensverwachting blijft in ons landje achter bij andere West-Europese landen, en stijgt minder snel dan het EU-gemiddelde. Dit komt mede door een relatief hoge sterfte aan longkanker. Werken aan de volksgezondheid betekent meer dan alleen goede zorg en behandeling van zieken: preventie is belangrijker dan genezen. Daarom wordt roken op steeds meer plaatsen verboden.

     De minister is flink aan het kappen en legt de bijl aan de wortel van het kwaad; roken gewoonweg verbieden in het publieke domein. Preventief is ook de horeca, maar dan in het voorkomen van proces-verbalen. De horeca laat zich niet zo makkelijk kappen en begint met het overkappen van hele straten tussen de cafés in. Vele slagen in één; café is groter, omzet groter en tevreden klanten. Ben benieuwd of de minister kappen gaat geven over het rookloos overkappen.

INLOPEN

Slavische melancholie en Noorse vrolijkheid bezorgden zanger en violist Alexander Rybak een glansrijke overwinning op het Eurovisie Songfestival. Al nadat vijf landen hun scores ‘Norvege douze points, Norway, twelfth points’, hadden geuit, was het duidelijk dat de van origine Wit-Russische glamourboy een voorsprong had die niet meer was in te halen.

     De nieuwe Baltische en Slavische, voormalige Russische, staatjes doen het gewoonlijk extreem goed in dit stukje Europees mediageweld. Ze lijken het juk van de Russische overheersing makkelijk van zich af te gooien en hun nationalistische trots bloeit als nooit tevoren. De nationalistische zelfverzekerdheid gaat zo ver dat de contacten met de oorspronkelijke overheerser weer worden aangehaald. De nationale jury durft zelfs punten aan Rusland te geven.

     Technologische achterstand is snel in te halen, bijvoorbeeld via het maken van door slimme ‘haasje over’ sprongen. Je slaat de aanschaf van de fax of videospeler over en stapt gelijk onbevangen over op draadloos internet. In Estland kun je bijvoorbeeld overal in bus, trein, school en ziekenhuis vaak gratis, draadloos internetten. Je kunt het Eurovisiesongfestival overal zien, maar winnen…. dat doe je met een unieke mix van Slavische en Noorse culturen. Cultuur ontwikkelt zich stap voor stap, vraagt tijd en toewijding. Net als zingen en vioolspelen: dat leer je niet een snelle inloop, maar door veel oefenen en geduld.

LUI

Op de luchthaven heerst vanochtend chaos: zakenlui en vakantiegangers staan samen in één rij, doordat KLM iedereen- met of zonder boardingpass bij dezelfde balie laat inchecken. Spanningen lopen op. De beloofde korte wachttijd na thuis inchecken blijkt een illusie: de wachtrij is tweehonderd meter lang.

     De wereld bereizen lijkt voor menigeen het summum van genot. Steeds weer nieuwe indrukken opdoen, nieuwe mensen ontmoeten, onbekende natuurgebieden ontdekken is het beeld wat daarbij hoort. De mensen krioelen in steeds grotere getale, tussen de volle werkweken door, over de aardkloot heen.

     Eeuwen geleden gold nietsdoen als het toppunt van luxe. Werken was voor de domme en armen, als je het maar even kon veroorloven genoot je van rust en reflectie. De mens is van nature eigenlijk een lui wezen, niet zoveel ander gedrag dan de meeste dieren die de dag ook het liefst slapend en lui doorbrengen. Lekker thuis in de hangmat met een glaasje onder handbereik, i het ideale genot. Welke lui zijn niet graag lui?

MOOI EN LELIJK

Op deze zonnige zondagmorgen, half april, straalt het meisje in haar prachtige witte jurk. Als een prinsesje beleeft ze haar eerste communie in de stralende zon op het kerkplein. Vrouwen horen te stralen van schoonheid, althans dat is de heersende gedachte, zeker in dit showbizz tijdperk waar alles draait om de verpakking. Dit is haar eerste en zeker niet enige optreden in haar nog prille leven, maar wel de opmaat naar haar verschijning als ze groter is, in trouwjurk.

     Deze week is wereldwijd massaal ( > 5 miljoen keer) gekeken naar het optreden van Susan Boyle, een 47- jarige Schotse vrouw die bij het ITV-programma Britain’s got’s Talent iedereen verraste. Geen enkele man had haar ooit gekust, voor moeders schoonste stond ze achter in de rij, maar niet bij alle uitgiften van gaven stond ze achteraan. De hele zaal inclusief jury bereidde zich voor op een geweldige afgang, binnen twee seconden raakte haar indrukwekkende stem het publiek en de jury. Zelfs op de youtube registratie voel je de rilling die door de zaal ging.

     Wereldwijd werd Susan hét voorbeeld dat dromen uitkomen, zelfs als je meer op een heks dan op een fee lijkt. Ons brein mag dan van vooroordelen houden ‘blonde vrouwen zijn dom’, mooi en lelijk blijken toch aan elkaar te koppelen te zijn. Een mooie uitstraling, het oog wil ook wat, is ontegenzeglijk een voordeel, maar een mooie stem is nog mooier en veel blijvender dan een mooie verpakking. Dat kun je van allerlei vormen van verpakkingen niet altijd zeggen. Die willen weleens gaan rimpelen en verschrompelen. Of zou ook Susan uiteindelijk toch voor de trouwjurk willen gaan?

EENZAAMHEID

Nederlandse huizen hebben vaak enorme glaspuien, met alle lichten aan zit de Nederlander midden in zijn etalage. Achter die ramen wonen steeds vaker geen gezinnen maar eenzame mensen. Tijdens Pasen, voor eenzamen zo’n ‘moeilijke’ familiedag, bleek dat één op de drie Nederlanders zich eenzaam voelt in wat heet een samenleving te zijn. Een zeer groot deel van de oudere bevolking dekt niet meer de tafel, maar eet met een bordje op schoot ongeïnteresseerd de opgewarmde prak op. Het avondeten is niet langer een moment van stilstaan of genot met mensen die je liefhebt. In je eentje op stap gaan is niet leuk. Alleen is maar alleen.

     De vrijwilligers van “resto van Harte” bieden buurtbewoners een gezonde lekkere gezamenlijke maaltijd aan, een plek om uit je eenzaamheid te komen. Zodra mensen hun innerlijke gevoelens uiten, blijken er gelijkgestemden op te staan. De wijk wordt weer een gemeenschap. De eters en koks laten anderen hun gevoel zien, laten elkaar de wijk beleven, ontdekken en er onderdeel van uitmaken. Zich er thuis laten voelen.

     Het Nederlandse huis is de meest transparante leefomgeving die er is. We zien elkaar allemaal wel lekker zitten, maar uiten niet dat we het met elkaar zien zitten. Zo verpietert een hele samenleving. Een variant op het Hollandse adagium ‘wel kijken, niet kopen’ lijkt opgeld te doen ‘niet kijken, niet zien’. Misschien is het beter om ook thuis het roken te verbieden, dan gaan mensen net als in de cafés meer op de straat op, laten zien dat men het met de ander ziet zitten. Soms kan een verbod een zegen zijn.

GOALTJESDIEF

Heel Nederland was van slag als Gert Müller, Duitse spits, een hele wedstrijd onzichtbaar leek en als een duiveltje uit een doosje de beslissende goal intikte. Het hele team van mijn dochter ploeterde afgelopen zondag, de hele speelhelft in de aanval, géén enkel doelpunt. De tegenstander kwam slechts éénmaal, in de laatste minuut, over de middenlijn en scoorde wel. Geen toeschouwers om te treuren, als de kids eenmaal uit de ‘A-tjes ‘gepromoveerd zijn naar de senioren, wordt het akelig stil rond de lijnen.
     In de politiek is het ook hard aan buffelen om succes te bereiken. Van kleine zaaltjes tot aan het centrum van de politieke arena werken politici zich uit de naad om hun ideologie uit te dragen. Stukken lezen, moties indienen, werkbezoeken, kapper, tv-programma’s, altijd alert om adequaat te reageren. Tenslotte volgt de harde confrontatie met de ‘polls’, alweer geen zetelwinst, soms zelfs verlies. Types als Berlusconi, scoren in de publieke opinie beduidend beter. Ze voeren een hele conferentie niets uit en loeren op het mediamoment. Tikken als een duiveltje uit een doosje op de schouder van Obama en Medvedev en weten bij de eerste cameraflits dat hun goaltje gemaakt is, Berlusconi als verbindende kracht tussen VS en Rusland. Geen enkele hard ploeterende politicus zal nog jaren verbonden worden aan die conferentie, hij wel.
     Sommige politici zijn alleen nog uit op deze mediamomentjes, met veel bombarie media-effectief scoren. Het zijn de goaltjesdieven van deze politieke wereld, nadrukkelijk aanwezig op dat ene moment, afwezig als er gebuffeld moet worden. Deze Pietjes Bell scoren met hun kinderlijk gedrag veel toeschouwers. Als ze verplicht worden als senioren te gaan spelen wordt het stil om ze heen, al blijven sommige mannen altijd kind.

SISI

Ondanks alle gidsen, websites en tips van vrienden blijft het spannend om in een compleet nieuwe omgeving aan te komen. De eerste indruk is overweldigend en veel duidelijker dan je ooit vooraf verzameld krijgt. Na de donkere en koude wintermaanden wilden we aan het begin van de meteorologische lente wel een weekendje weg. Nog te vroeg voor een zonnige warme strandwandeling dus wordt het een onbekende stad verkennen. Wenen is zo’n city waar je anders niet zo makkelijk op doorreis door heen komt. 

   Oorlogje voeren was in het verleden vaak dé manier om aan landjepik te doen. De Habsburgers waren 600 jaar heer en meester in centraal Europa met een alternatieve aanpak, via uithuwelijken werd nieuw land in de familie verworven. Met vrouwen die gemiddeld 11 tot 16 kinderen baarde, breidde hun rijk snel uit. De bloedband is ook wat sterker dan andere netwerkverbanden, handig als het verplaatsen door je rijk heel wat tijd kost. De Habsburgers hadden niet de privéjets en limousines van vandaag, het water, de Donau, was hun belangrijkste verkeersader.

    De twee miljoen inwoners van Wenen van honderd jaar geleden zijn er niet meer, slechts de schilderijen in protserige zalen van barokke kastelen herinneren aan keizers en veldheren. Iedereen droomt weg bij Sisi. Miljoenen bruidjes schitterden sindsdien als Sissi’s op hun eigen bruiloft: het ideaalbeeld van de knappe slanke vrouw die zichzelf bleef in een bombastische, mannelijke omgeving. Sisi’s eigenheid maakte de grootste indruk.

TELEVISIE

Het journaal opent dagelijks met veel bombarie met de kredietcrisis, maar ook op tv heerst een creatieve crisis. Oude tv-programma’s worden in een nieuw jasje gestoken, vaak zonder succes. Praatprogramma’s beperken zich tot het ophemelen van de presentatoren; gasten krijgen amper ruimte voor hun gedachten en het uitleggen van complexe wereldproblemen wordt gereduceerd tot maximaal drie oneliners. Presentatoren als Mathijs van Nieuwkerk en Paul de Leeuw, lijken in een hoog tempo alles te weten, maar lezen vooral ingeblikte informatie via hun auto-queue voor. Waag het als onbekende gast niet om alle aandacht naar je toe te trekken, zodra je dat doet, grijpt de presentator in, alsof hij door een giftige slang is gebeten.

     Raoul Heertje probeerde in het praatprogramma ’Heerlijk, Eerlijk, Heertje’ andere tv te maken, echte gesprekken te voeren zoals die in het gewone leven ook geschieden. Niet lopende zinnen, non-verbale uitingen en even wat tijd nemen om goed uit je woorden te kunnen komen, of gewoon even wegdromen. Het levert tegelijkertijd eerlijke reacties op van gasten, die ook mensen van vlees en bloed blijken te zijn. Terwijl de routine programmamakers vluchten in steeds heftigere extremen, groeit de tegenstroom van steeds minder opkloppen, gewoon rustig de tijd nemen voor de gast. 
     De kredietcrisis bracht de over verhitte economie terug in een rustiger tempo, wat dat betreft heeft de crisis niet alleen slechte kanten. Zo is er ook nog hoop voor die opgejaagde tv-programmamakers, uiteindelijk komen die ook in een rustiger tempo terecht al dan niet met een lading aan kalmeringspillen.

UITGLIJEN

De klok bij de Pathé bioscoop moet 9 of 10 minuten over half of heel aangeven want anders kom ik te laat voor de trein op Rotterdam Centraal. Later betekent een sprint, maar rennen over het Schouwburgplein is onverantwoord, zeker als het nat is. Je zou bijna denken dat zo’n spekgladde vloer een vinding van de ontwerper is om de bezoeker langer vast te houden op het plein, maar ook als het droog is zie je de meeste mensen zich snel uit de voeten maken. Het Rotterdamse plein is daarmee niet zo’n plein als het Maastrichtse Vrijthof.
     Mensen slenteren over het Vrijthof heen en willen zo lang mogelijk op dat prettige, traditionele plein verblijven. Handel moet mensen aantrekken. Modernere pleinen zoals het Schouwburgplein zijn geen ontmoetingsplekken, maar benadrukken juist de kleinheid van de mens ten opzichte van de grootsheid van de gebouwen. Je wordt als het ware vanzelf naar de zijkanten gedrukt. 

     Moderne architectuur van pleinen oogt eigenlijk alleen goed op foto´s vanuit vogelvlucht genomen. Het MOMA in New York was dan ook met een speciale expositie lyrisch over het Schouwburgplein. Foto´s op oogshoogte versterken echter de kilheid. Handel vereist een plek waar je met twee benen op de grond staat. De oorspronkelijke architect ziet wel potentie in een herontwerp van zijn Schouwburgplein, hopelijk wordt dat geen tweede uitglijer.

CARNAVAL

Tradities blijven bestaan door overdracht van generatie op generatie. Generatieconflicten zijn onvermijdelijk en van alle tijden, kinderen moeten zich af kunnen zetten tegen de traditie van hun ouders. De overdracht van tradities geschiedt dan ook vaak van grootouders op kleinkinderen.

    Carnaval is zo’n traditioneel eeuwenoud feest met ups en downs, gedoogd, gestimuleerd of verboden door machtshebbers, gouvernementen, bestuurders, economische mogelijkheden, weersomstandigheden en sociale en emotionele behoeften. Ondanks concurrentie van wintersportconcurrentie hield de laatste decennia de harde kern, de traditie in stand. Een groot deel van de ‘ik-generatie’ voelt zich minder aangetrokken tot dit sociaal gebeuren, maar de afgelopen jaren is weer een opgaande lijn zichtbaar. Is het de economische crisis, het opkomend gemeenschapsgevoel, het maar aanhoudende kwakkelweer of de retro behoefte? In jaren heeft men zich niet zo vroeg al opgemaakt voor het carnaval.

     Festivals kunnen niet zonder organisatoren en feestvierders. Mijn vader was de helft van het jaar bezig met de carnavalsorganisatie. Zelf ga ik al jaren met een groep mannen met een actueel thema op kroegentocht, gewoon lekker feesten, organiseren doe ik het hele jaar op mijn werk. Mijn zoon heeft het organisatiestokje van zijn opa succesvol overgenomen, zijn feest is in de voorverkoop al helemaal uitverkocht. Als mannengroep gaan we dit keer als gospelkoor, wij gaan de hemel prijzen, ook zo’n traditie die van generatie op generatie wordt doorgegeven.

REËEL OF VIRTUEEL

De beste tennissers vliegen de wereld rond, dankzij de tv-camera’s zitten we ze letterlijk en figuurlijk dicht op de huid. We zoomen in tot op de wenkbrauwen van de topsporters, kennen Federer en de steeds aan zijn broekje trekkende Nadal daarom als onze achterzak. Toch leek diezelfde Nadal in de finale van het ABNAMRO-tennistoernooi, verder weg dan ooit, terwijl hij op enkele tientallen meters voor me bewoog. Te ver weg voor het zien van wenkbrauwen of flikkerende oogjes, wel met een totaaloverzicht van het tennisveld, zonder afhankelijk te zijn van tv-beelden. Bij twijfel over de scheidsrechterlijke beslissing verscheen dezelfde computeranimatie in de zaal die we thuis kennen. De virtuele balloop haalt direct de angel uit discussies met de scheidsrechter. In tegenstelling tot de scheldkanonnades en obscene gebaren tijdens partijtjes van de explosieve John McEnroe.  
     Virtuele en reële wereld lopen nu zo in elkaar over, dat het onderscheid vervaagt. De huidige kredietcrisis werd vorig jaar aangekondigd als een crisis in de virtuele wereld, waarvan nog maar de vraag was of die zou overslaan naar de echte wereld. Inmiddels weten we wel beter. 
     Opvallend is dat alle oplossingen voor deze crisis in de echte wereld geen rekening houden met de aloude levenswijsheid dat je ‘dieven met dieven moet vangen’. Misschien ligt de oplossing van de problemen in de echte wereld wel in de virtuele wereld.

AF- EN UITVALLEN

Door plotselinge uitval van elektriciteit blijkt ineens hoe afhankelijk we zijn geworden van computers. De wereld komt eigenlijk meteen tot stilstand. Je merkt het al een beetje als het computernetwerk op de werkplek ineens uitvalt. Terwijl een decennium geleden iedereen gewoon doorging met werken, verzamelt iedereen zich nu bij de koffieautomaat, als de elektra tenminste nog werkt.

     De oudere generatie geniet graag van tranentrekkende televisie- programma’s zoals Broer zoekt vrouw en Spoorloos. Hebben ze nog verkering? Zien ze elkaar na de zoektocht nog? Allemaal vragen waarmee de kijkers na afloop van het programma naar de website van de omroep worden gelokt. Ouderen kunnen vaak niet internetten, laat staan dat ze een laptop hebben, dus zij zullen het antwoord op deze vragen nooit weten. De digitale wereld zorgt ervoor dat zij alvast kunnen wennen aan een tijd waarin ze door ouderdomsziekte niet meer in staat zijn om dingen op een rijtje te krijgen.

     De nieuwste rage bij de iets zwaardere jeugd is de Wii spelcomputer als gezondheidscoach. In een virtuele wereld wordt er getennist, getafeltennist, stappen worden geteld en bewogen, om echte extra kilo’s af te vallen. Demente ouderen blijken massaal te vallen voor deze uitvinding. Eindelijk zijn de nieuwste technologieën zo eenvoudig in gebruik dat zelfs dementerenden ze kunnen begrijpen en bedienen. In plaats van de hele dag verdwaasd in een stoel te zitten, is het een dolle boel in de work-out van het verpleeghuis. Pas als de ‘virtual angel’ uitvalt door stroomgebrek, gaan we weer op de ouderwetse manier voor onze ouderen zorgen. Tot die tijd kunnen ze zelf hun langzame fysieke achteruitgang ‘opWii-en’ en tegelijkertijd wat kilo’s verliezen. Bij de verzorgers valt wat druk weg; daar val je soms ook echt van af.

WIE ZIJN WE?

Jonge Amerikaanse meiden reizen na hun high school vaak naar Europa om de cultuur van hun voorouders te snuiven aan. In Woody Allens nieuwste film proberen twee eind-twintigers een knappe Spaanse kunstenaar uit Barcelona het hof te maken, hij andersom trouwens ook. Passie, cultuur, erotiek, warmte, ideologie is in Europa vrij voor ze te vinden. Uiteindelijk kunnen de jonge vrouwen er niet mee omgaan en keren teleurgesteld terug naar hun vertrouwde, materialistische thuisland om met het vriendje van de high school te trouwen en levenslang te blijven dromen over die man aan de andere kant van de plas.

     Wie zijn we eigenlijk, of wie willen we zijn? Kinderen maken hun adres zo uitgebreid mogelijk, met vermelding van straatnaam, wijk tot aan heelal. Hoe verder van huis, hoe wereldser we ons voelen. Al hoewel, Amerikanen zien hun land als het centrum is van de wereld; de rest is van minder belang.

     Volgens Shane Watson maakt het niet waar je vandaan komt, maar om je leeftijd. Op haar voelde ze: dit is wie ik ben, nu hoef ik niet meer te denken aan wat ik had kunnen zijn. Ze schreef een hoopvol datingboek voor vrouwen, single en boven de veertig. Belangrijkste tip: doe zelf moeite, verwacht niet dat mannen altijd het initiatief nemen. Amerikaanse vrouwen maken kans in Europa, zeker als ze wat ouder de overstap maken.

 

GLOSSY

Het postboek wordt wel steeds zwaarder, maar de correspondentie is steeds minder zwaarwegend. Sinds de opkomst van e-mail stopt de postbode nog nauwelijks brieven door de brievenbus, maar des te meer glossy reclamebladen. Niet alleen tijdschriften als de Linda en Youp van deze wereld, ook allerlei organisaties hebben nu een dikke, glimmende glossy.

     De glossy tijdschriften moeten tussen de mooie plaatjes en noodzakelijke reclames gevuld worden met redactionele pagina’s. Dus word je als ziekenhuisdirecteur steeds vaker geïnterviewd en volgt daarop ook noodzakelijkerwijze een uitgebreide fotosessie. Deze keer koos de fotografe voor een zakelijke grijze achtergrond en een paar foto’s zittend in een felrode fauteuil, natuurlijk in een zo ontspannend mogelijke pose.

     Als supporter van een geelzwarte voetbalploeg viel het me al eerder op dat scheidsrechters rood-witte voetbalteams bevoordeelden. Duitse onderzoekers toonden onlangs aan dat scheidsrechters ontzag hebben voor sporters in het rood, krijgen vaker het voordeel, winnen vaker van tegenstanders in andere kleuren.
     Rood heeft in de liefde een seksuele signaalkleur, vrouwen blozen tijdens de ovulatie makkelijker en dragen blotere kleding. De andere sekse wordt seksueel aantrekkelijker gevonden tegen een rode achtergrond, al zegt dat niets over hun karakter. Hopelijk kiest de redactie van de glossy een foto in de rode stoel, met de grijze achtergrond kan ik die leuke extra brieven wel op mijn buik schrijven.

SCHEPPEN OF MEPPEN

Wang Gulying (107) uit de Chinese provincie Guizhou durfde nooit te trouwen omdat alle mannen in haar omgeving hun vrouwen sloegen, tot tranen aan toe. Ze is eindelijk zo ver dat ze op zoek gaat naar een echtgenoot. Toch zijn chinezen al heel erg lang bekend met de tegenstellingen, Yin en Yang, binnen het universum. Yin staat voor vrouwelijkheid en Yang voor mannelijkheid, al komen beide elementen in het lichaam van beide seksen voor. Yin en Yang zijn onderling afhankelijk, onlosmakelijk met elkaar verbonden en houden elkaar in balans.
     De westerse wetenschap doet er langer over om reeds duizenden jaren beschikbare Chinese kennis toe te passen op de 110.000 relaties die ieder jaar stranden. Driekwart van de scheidingen ontstaan omdat partners uit elkaar groeien en niet meer praten. Onderzoek van de VU Amsterdam laat zien dat gelukkige partners continue bezig zijn elkaar te vormen naar hun eigen ideale zelfbeeld en daar zelfs plezier aan beleven. De beide partners groeien naar elkaar toe én gaan daadwerkelijk meer lijken op hun beste versie.
    De onderzoekers noemen hun ontdekking het Michelangelo-verschijnsel. Vreemd, want hij maakte prachtige creaties, werd bijna negentig, maar trouwde nooit. Zijn liefde voor de vrouwen bleef beperkt tot zijn min, de echtgenote van een steenhouwer. Zijn David, Michelangelo's aanbidding van het mannelijke lichaam, leverde wel prachtige beeldhouwkunst op. Yin en Yang, het ideale beeld en het blok marmer, jij en je partner, de één is al aanwezig in de ander. Samenleven draait om samen te groeien zonder elkaar kleiner te krijgen, scheppen in plaats van meppen.