Kersttoespraak: Bevlogenheid, natuur en tijd

Leren van Indiase bevlogenheid, leren van de natuur en leren dat je tijd maakt door het begrip tijd los te laten.

Begin november was ik met enkele collega's bij het grootste oogziekenhuis ter wereld, Aravind in Madurai, Zuid-India. Indrukwekkend te zien wat ze daar deden; jaarlijks zo'n 300.000 cataractoperaties. Indrukwekkend hoe ze het daar deden; kwalitatief hoogstaande oogheelkundige zorg met de efficiëntie van Mc Donalds. Het meest indrukwekkend was echter waarom ze het daar zo deden? Om zoveel mogelijk oogpatiënten, rijk, maar vooral ook arm, te kunnen helpen. Een waarom gebaseerd op de filosofie van de stichter Dokter Venkataswamy. Hij stelde: "Wanneer we groeien in ons spirituele bewustzijn, vereenzelvigen wij ons met alles dat deze wereld is. Er is dus geen sprake van het exploiteren van zorg. We zijn het zelf die we helpen, we zijn het zelf die worden genezen."
Het is die bevlogenheid, die inspirerende leiders kenmerkt, ons richting geeft, ons laat voelen waar we het voor doen, waarom we het doen.

De aardbeving in Haïti, de aswolk door de vulkaanuitbarsting in IJsland, de ontsnapping van 33 mijnwerkers bij het mijnongeluk in Chili. Het was dit jaar zonneklaar, de natuur domineert de mens. Terwijl de mens lang heeft gedacht dat hij slimmer is dan de natuur. Maar de mens komt daarop terug, leert, vereenzelvigt zich met wat in de wereld is om met Dr. V. te spreken. Komt er achter dat vogelvleugels anders en beter werken dan vliegtuigvleugels, en vogels daardoor beter vliegen dan vliegtuigen. Door als een pinguïn in het water te duiken kunnen topzwemmers betere tijden zwemmen. Technologen en ontwerpers leren van de natuur. De natuur als voorbeeld van hoe het moet. In die 3.8 miljard jaar hebben alle dieren en planten om ons heen uitgevonden wat werkt, wat relevant is, en bovenal, wat nodig is om te overleven op aarde. Welke positie heeft de mens in de natuur? Op een tentoonstelling tijdens de Dutch design weken in Eindhoven was de leeftijd van de aarde weergeven via een jaarkalender. Wij komen als mensen niet in het voorjaar, niet in de zomer, niet in de herfst, maar pas op 31 december om vijf voor twaalf tevoorschijn.
De natuur heeft alle antwoorden op de problemen die wij tegen komen. Het enige wat we moeten doen is onze manier van kijken en denken veranderen. Daar zag ik afgelopen maanden al voorbeelden van. Zowel in Nederland als in India, zijn we daar mee bezig, verrassend genoeg op dezelfde wijze. Op de Dutch Design tentoonstelling in Eindhoven, en in de lobby van het hotel in Madurai, zag ik dezelfde poster; hoe de neus van de TGV trein een imitatie was van de natuur. De oplossing voor een TGV om met hoge snelheid, maar knalloos, door een tunnel te rijden, lag in de vorm van de neus van een ijsvogel die rimpelloos een vis uit het water kan opduiken.
Kijken naar hoe het leven de dingen maakt. Kijken hoe het leven ervoor zorgt, dat wat ze maakt, ook weer verdwijnt en volledig wordt opgenomen in de natuur. Als we begrijpen hoe de natuur werkt, kunnen we deze vervolgens imiteren, vertalen, om zo problemen in onze maatschappij op te lossen.

Het zijn gedachten waar we in deze kersttijd wat langer stil bij kunnen staan. Tijd die we anders niet lijken te hebben. Tijd is zowiezo een heel bijzonder iets. Waarom lukt het in deze donkere dagen tijd te maken, meer tijd te hebben, werkelijk aandacht te hebben voor iets? Meer tijd te hebben, door het begrip tijd los te laten. Zoals je ook meer van je kinderen kunt genieten door ze los te laten. Het leven wat er toe doet voltrekt zich immers niet in de kille kloktijd. We maken tijd in de ontmoeting en in de aandacht, tussen de ankerpunten in ons sociale leven. Rituelen, zoals het kerstfeest, zijn onze ankerpunten. Zonder rituelen kunnen we geen tijd maken.

Op de muur op de vierde etage van Het Oogziekenhuis staat een spreuk van Antoine de Saint-Exupéry. "Enkel met het hart kan men goed zien, het essentiële is onzichtbaar voor de ogen." Over de tijd schrijft hij: "Het is goed als de tijd zelf een bouwwerk is, een verblijf: je moet haar inrichten als een huis, waarin je wonen kunt. Feesten zijn in dat huis de kamers, ze geven het structuur. Elk feest heeft een eigen functie. En alle samen dienen ze ertoe om degenen die van kamer naar kamer gaan, van feest naar feest, iets te laten ervaren van het leven in zijn duurzaamheid. Feesten zijn de halteplaatsen zonder welke de tijd altijd maar sneller voortjaagt, vormeloos wegstroomt, als zand door je vingers". Feesten, zoals de kerstdagen, onderbreken de alledaagse tijd. We maken tijd om onze basiswaarden te uiten, voor een aantal van ons zijn die religieus van aard.
Het christelijk geloof herdenkt in deze periode de geboorte van Christus. Voor velen van ons een mogelijkheid om even afstand te nemen, samen te zijn met familie en vrienden. Te reflecteren op bijvoorbeeld de basiswaarde van Dr. Venkataswamy, oprichter van Aravind, Je intelligentie en je vermogens zijn niet voldoende. Juist het plezier om er iets moois van te maken, moet er zijn.

Ik wens U en de uwen dat plezier om er iets moois van te maken, van harte toe. Een inspirerend en liefdevol kerstfeest en een gelukkig nieuwjaar 2011 toegewenst!

Yellow submarine

Carnaval 2010

Het Keescafe is dezer dagen eventjes in carnavalssferen.
We lieten ons inspireren door stimulerende muziek uit de jeugdjaren.


In de stad waar ik ben geboren,
leven een aantal vrienden
Met wie we samen al jaren carnaval vieren,
enkele dagen onder duiken in het feest,

Zo doken we dit jaar de café’s weer in,
tot we de sfeer weer proefden,
in de polonaise door de drukte heen,
In onze yellow submarine,

We all live in yellow submarine,
yellow submarine, yellow submarine,
We all live in yellow submarine,
yellow submarine, yellow submarine.

carnavalsmaten aan boord,
andere vrienden buiten in de deinende massa,
en de carnavalsband die begint te spelen.

We all live in yellow submarine,
yellow submarine, yellow submarine,
We all live in yellow submarine,
yellow submarine, yellow submarine.