LICHT

Midden in Afrika, in Mombassa, Kenia staat een vuurtoren. Niet als baken voor de zeevaart, maar als symbool van hoop voor slechtzienden. Het lichtbaken staat naast een moderne oogkliniek.
     Copernicus leerde ons dat de wereld om de zon draait, waarna ons universum groter en groter bleek. Eerst bleken we een onderdeel van een nog enigszins overzienbaar melkwegstelsel. Naar de nieuwste inzichten is het universum nog vele malen groter. De aarde is niet meer dan een rotsklompje in een sterrenstelsel, waar er nog miljarden andere van zijn. Tot zover lijkt onze levensvorm uniek in het heelal. Toch lijkt de unieke mens op weg om het leven op ons rotsklompje flink op te warmen, met desastreuze gevolgen. Als we zo doorgaan doven we ons eigen wereldlichtje. Oud vicepresident Al Gore wijst de wereldgemeenschap terecht op ons onverantwoord omgaan met onze hulpbronnen.

     Afrikanen leven vaak dichter bij de natuur en met meer respect voor hun omgeving dan de bewoners in het Westen. Hun liefde voor de natuur en duurzame leefwijze kunnen in deze tijd voor ons een voorbeeld zijn, een lichtbaken zijn, een teken van hoop. Ik wens u in deze kersttijd veel verlichting toe.

ONDEUGD

Bekende televisiepersoonlijkheden hebben het imago bijzonder te zijn, zeker de zeer charmante vrouwen. Uitgeput na het zoveelste avondje doorwerken en een natte trein- en fietstocht plof ik met een opgewarmde prak voor de tv. Paul de Leeuw, allesbehalve charmant zit omringd door tien bekende vrouwen als Katja Schuurman, Sophie Hilbrand en Yvon Jaspers. Volgens de Japanse tv-traditie zitten de dames in tribune vorm gepresenteerd, waardoor ze hun toch wat diep uitgesneden decolletés nog competitiever kunnen presenteren dan ze normaal al doen. Ook figuurlijk geven ze zich bloot, ze proberen elkaar af te troeven met varianten op het cliché van het lieve ondeugende schoondochtertje, de een met nog meer ondeugendheid in haar bagage dan de ander. Was het toeval dat de veruit meest serieuze van het stel haar stem kwijt was? Of mag die link niet gelegd worden, nu zelfs de Erasmus Universiteit in haar magazine prat gaat op de resultaten van haar studenten bij schoonheidswedstrijden. Diva's zijn allang niet meer de stereotype domme blondjes.
     Een collega meldde trots dat zijn neefje al een tijd verkering heeft met een van deze diva's. Niet alleen haar achternaam is doodnormaal, haar gedrag in huiselijke kring ook. Wel is het tegenwoordig wat drukker op de familiefeestjes. Maar ach, het oog wil ook wat.

HERSENDRUK

Zondagmiddag, terwijl half Nederland smachtend hoopt te pinnen in lange rijen voor de kassa, vierden wij met de hele familie Sinterklaas. De rijmen waren weer net op tijd klaar; boterletters, marsepein stonden op tafel.
Op de avond van de Sint pakten we in ons eigen gezin nogmaals eens flink uit. Weer een groot aantal rijmen. Dit keer mocht ik zo'n 30 gedichten, maken. Een half uur voor aanvang, ontbreken nog z'n zeven rijmen. Vier minuten per rijm om te bedenken, typen, corrigeren, printen en op het cadeau te plakken.
     Het blijft verrassend hoe onze hersenen onder druk werken. Je zou denken dat creativiteit tijd en ruimte nodig heeft, maar dat lijkt niet zo. Veel training en regelmatige lichamelijke beweging houden de hersenen scherp, zo blijkt uit de neurowetenschap. In de hersenen zijn al onze lichaamsdelen anders gelokaliseerd dan in werkelijkheid het geval is, zo liggen in onze hersenen de zenuwbanen van voeten en van genitaliën dicht bij elkaar. De zenuwbanen lopen iets in elkaar over. Achter een simpele voetmassage schuilt dus meer genot dan je denkt. Clinton had met minder gevolgen zijn teen in Monica's mond kunnen stoppen.
     Toch sturen onze hersenen ons goed aan. Het blijft mooier om te geven dan te ontvangen. Geen groter genot dan je eigen kinderen gelukkig te zien, ondanks de druk in je hoofd.

CARRIÈRE

‘Carrière maken is uit’, kopt de krant. Twintigers zouden niet-materialistisch zijn en minder gericht op status. Het grote geld en de dikke lease bak zijn niet langer het doel. Althans, ze hebben de definitie 'basale voorwaarden' wat opgerekt. De hoogte van het salaris moet gewoon goed zijn, de verstrekte auto minimaal een Audi A4.
     Met basaal gevonden zaken kun je echter niet de blits maken, maar dat is niet erg. Status ontlenen aan werk wordt minder belangrijk. Leuke collega's, autonomie en prettig leven tellen nu zwaarder. Niet vreemd, want veel grote werkgevers van vroeger zijn geheel verdwenen en fabrieken zijn gesloopt. Niets tastbaars is over van waar je als arbeider na al die jaren nog fier op kon zijn. Collega's, waarmee het lekker werken is, belangrijker vinden is dus niet zo gek gezien. Collega's zijn minder snel vergankelijk als het soort werk. En hoe zit het met de voorwaarden? Terwijl ik naar de trein ren stapt mijn collega in zijn Audi A4, ook al zo basaal, schijnt.

GRACHTENGORDEL

De provincie wint van de Amsterdamse 'grachtengordel': PSV wint van AJAX, 'Boer zoekt vrouw' van 'Barend en van Dorp', en CDA, CU en SP van PvdA en VVD. Dat was één van de opmerkelijkste verkiezingsanalyses van een CDA-wetenschapper, voorafgaand aan de verkiezingen. Individualisme, materialisme, atheïsme leeft in de grote stad terwijl het platteland meer kiest voor solidariteit, duurzaamheid en christelijke waarden.
     De analyse klopte. Kiezers kozen voor profilering, zowel links als rechts. Het CDA bleef de grootste, de Chisten-unie won sterk met een diepere, socialere invulling van de 'C'. De grote winnaar, de SP van Jan Marijnissen, is van oorsprong een partij van radicale katholieken uit Oss, nog linkser dan het oude KVP smaldeel 'de PPR', maar op tal van terreinen conservatiever. Jan schreeuwt het niet uit, maar heeft nog altijd warme gevoelens bij de tijd dat Jantje misdienaar was in de kerk. Hij voelt zich wel op zijn gemak te midden van de christelijke familie.
     Op een receptie kwam ik een oud-PvdA minister tegen, die geanimeerd met een grachtengordel vriendin over vormgeving stond te praten. Ze had iets heel moois gezien, maar ongelogen waar; de initiatiefnemer was... een Limburger. Hoe was het mogelijk, zo'n provinciaal. Helaas voor de grachtengordel is de opkomst van de provincie een internationaal verschijnsel. Mocht de voorspelling van Al Gore over de stijging van de zeespiegel uitkomen, wordt het allemaal nog erger: dan moet de grachtengordel echt het land op. Welkom in het echte Oss!

RETRO-LOOK

Na een kleine dertig jaar stond ik bij toeval weer in de gang van mijn studentenhuis. Toen ik langs het huis liep, betrok een jongen net zijn nieuwe kamer, 'mijn kamer'.
     Het besef van die lang vervlogen studententijd drong een weekje eerder al door, in het nieuwe studentenkot van mijn dochter. De witte muren in haar luxe appartementje gaat ze bruin verven, helemaal retro-look. Staat leuk bij mijn oude bed, mijn Lundia stellingkasten en mijn bankstel, die ze allemaal van mijn zolder heeft meegesleept naar dit optrekje.
     Toen ik in mijn studentenkamer trok, verfde ik de muren ook bruin. Wel een tintje donkerder dan de huidige retro-look. De oude leunstoelen van mijn oma pasten daar mooi bij.
     Jonge mensen, nieuwe kansen, nieuwe generatie, uitdagingen en toch veel overeenkomsten. Zo gaat het overdragen van generatie op generatie in z'n werk. Ik ben al wel een stuk verder in het leven, dan toen ik voor het eerst de voordeur van het studentenhuis opendeed. Dat is toch even slikken.

 

ROEM (1)

We houden van winnen en erkenning. In de schijnwerpers staan wordt steeds belangrijker, lijkt het. Kinderen dromen niet meer van een echt stoer vak, maar van beroemd zijn.
     De uitreiking van awards beperkt zich allang niet meer tot de filmindustrie. Iedere dag wint wel iemand een prijs. Bedrijven zetten hun medewerkers in het zonnetje. Het werkt nog ook, we vinden het immers allemaal lekker een keer openlijk over de bol geaaid te worden.
     Niet winnen is niet leuk, vooral als je bijna een respectabele prijs te pakken hebt. Het afvalsysteem met genomineerden zit echter slim in elkaar: je kunt dan even van roem genieten, al is die tijdelijk. Dat geeft toch een beter gevoel dan gelijk afgewezen te worden. Zelfs Boer zoekt vrouw, laat alle kandidaten even stralen, ook de afvallers. De emotionele band tussen de potentiële vrouwen is vaak sterker dan die tussen boer en vrouw. Samen strijden lijkt meer te binden dan individueel stralen. Solidariteit wint het in dit geval van puur individualisme; een praktisch stemadvies in deze verkiezingstijd. Al blijft het altijd ongewis of de verkiezingsbeloften van politici net zo snel vervliegen als de liefde van de boer voor zijn vrouwen.

DOS

DOS is de voorloper van FC Utrecht, een naam die weinigen nog iets zegt. Moderne voetbalclubs nemen vaak de stadsnaam op in de clubnaam, meestal ingegeven om wat extra gemeentelijke subsidie binnen te halen.
     Voetbalstadions compleet met antiterreur grachten beperken zich allang niet meer tot voetballen alleen. Doordeweeks is het FC Utrecht stadion één grote vergader locatie waar de meeste bezoekers de DOS-historie niet kennen. Dat is allemaal historisch gekeutel. Zij zijn gekomen voor duur betaalde moderne managementcursussen o.a. in de DOS- zaal.
     De managementgoeroes verkondigen excellentie als ultiem doel, talent is niet doorslaggevend, gewoon heel veel oefenen. Toppers beginnen jong met een strak training schema. Continue leren en persoonlijke doelen stellen, dat brengt je naar de top in sport en bedrijfsleven.
     In Utrecht op een simpel grasveld, omgeven met wat paaltjes en een draadje ertussen en zonder al die hedendaagse poeha, noemden ze dat vroeger gewoon DOS: Door Oefening Sterk.

VROUWEN

Eerlijk toegegeven........Ik heb een zwak voor vrouwen. De jongensschool was voor mij niet weggelegd, ik mocht naar een gemengde basisschool. Ook op mijn middelbare zaten meisjes, al waren ze zwaar in de minderheid. Op de universiteit zaten ze ook, maar de economische faculteit was er zeker niet vol van. Na al die gemengde opleidingen heb je niet alleen een zwak, maar ook veel respect voor deze sexe. Vaak zijn ze een stuk slimmer dan wij, de mannen.
     De aantrekkelijkste manier van treinreizen is nog steeds de tweede klasse, de eerste klas was tot voor een paar jaar een echt mannenbolwerk. Ook daar rukken de vrouwen nu op, zonder meer een goede zaak. Alleen jammer dat vrouwen ook de onhebbelijke kanten van mannen gaan overnemen, terwijl die nu juist die eigenschappen aan het afzweren zijn. In onze coupé zaten twee hyperactieve dames, de één was al een half uur aan het bellen via een Nokia, met een PDA op schoot en een uitklapbaar toetsenbordje. De ander was hardop aan het mopperen omdat de mobiele internetverbinding van haar laptop uitviel en ook haar nieuwe mobiel door haar werkgever niet was opgeladen. "Wat een Middeleeuwse werk leveren die klojo's".
     Terwijl de mannen minder zijn gaan roken, proberen af te vallen en hun jachtige werkhouding wat proberen te temperen en daardoor langer leven, lijken vrouwen deze mindere kanten van het leven ook te willen ‘copy pasten’ (overnemen) van de mannen. Met een reductie in levensverwachting tot gevolg. Of zijn die sterke en slimme meiden niet meer te verblijden met eventjes geen mannen aan hun zijden?

SEXY

We kijken minder, terwijl het computergebruik is verdubbeld. Het voor de hand liggende middel om extra kijkers te trekken in de late avonduren met 'platte' seksfilms is uitgewerkt. Commerciële tv-stations moeten iets anders bedenken.
     Internetgebruik groeide in het begin langzaam, tot sekssites verschenen. In rap tempo groeide het aantal gebruikers. Het zwaard sneed aan twee kanten, gebruikers leerden nieuwe seksuele technieken en de sekssites zorgde er ook voor dat de internettechniek snel verbeterde en gebruiksvriendelijker werd. Tv en internet staan nog steeds bol van sexy onderwerpen, maar de 'platte' seks is naar de achtergrond verdwenen. Er is meer ruimte gekomen voor inhoudelijke onderwerpen.
     VVD-partijleider Rutte komt wat bleekjes en minder sexy over bij de kiezer. Een VVD lid uit Wassenaar had daar wel een oplossing voor, de partij vermelden op de billen van dames 3 van hockeyclub Groen Geel. Kunnen die mannen langs de kant nog wat opsteken als ze naar die strakke rokjes kijken. Of dat werkt is de vraag nu kiezers zich bij hun keuze steeds meer laten leiden door inhoudelijke internetsites, zoals www.kieswijzer.nl. Rutte gebruikte diezelfde kieswijzersite en kreeg D66 als advies. Misschien moet de VVD toch doorgaan met de seksistische reclame en minder voor de inhoud gaan.

ZWARTBOEK OF WITTE PAKJES?

De uitreiking van de gouden kalven is een van de weinige glamourmomenten in de polder. Voor regisseur Verhoeven is het waarschijnlijk slechts een opstapje naar de echte Oscar. Zijn nieuwste film Zwartboek is slim gemaakt met bijna alle Hollandse beroemdheden voor jong en iets ouder. Iedereen is van stal gehaald voor de film Zwartboek; zoals Carice van Houten, Sebastian Koch en Thom Hoffman. Ontluikende ‘echte‘ liefdesaffaires  tussen acteurs vullen de glamour- en roddelbladen. Het internationale succes is gegarandeerd met de onvermijdelijke Nederlandse vrije seksscènes.

     De echte glamour straalde echter bij de hockeymeiden die de WK trofee wonnen. Ze stalen de show in het tv-programma Holland Sport in hun witte pakjes met hun spierwitte haren en sexy glimlachjes. De roemruchte zwembadnacht van het Nederlands voetbalelftal tijdens het WK’ 74 viel in het niet bij de ontboezemingen over de nachtelijke escapades van de meiden in Madrid na de WK-overwinning. Een beeld van zwoele, swingende energievolle, sterke vrouwen en mannelijke begeleiders die tussentijds afgemat afhaken. Binnenkort verschijnt een documentaire over deze meiden. Geheid dat die film meer kans op een Oscar maakt dan Zwartboek. Fatima Moreira de Melo kan daarvoor haar ‘boekje’ gesloten houden, daar hoeven geen extra knoopjes in haar witte outfit voor open.

LEVEN EN DOOD

Zo divers als het leven is, zo divers is de herinnering eraan. Op een zomerse zondag, begin oktober, staan we met de hele familie bij het graf waar we negen jaar geleden voor het eerst om heen stonden. Rust, devotie, het ruisen van de majestueuze bomen, het ophalen van herinneringen.
     Verderop stoft een man een praalgraf, vol kiezels, stenen figuurtjes, foto's, kunstbloemen en een marmeren boek met gouden letters. In deze hoek liggen meer mensen uit ' 't kamp’, allemaal met praalgraven. De overledene ligt te midden van zijn dierbaren, voor hen is het een wekelijkse ontmoetingsplek.
     Door een gat in de beukenhaag steken we door naar het protestantse deel, daar enkel donkere zerken die oprijzen uit het gras. Een individuele opstanding, een solistisch mensbeeld. Zelfs als doden leven we verschillend verder in de gedachten van anderen.

STILTE

Luisteren en kijken naar stilte is een uitdaging. De film Die Grosse Stille van regisseur Philip Gröning, duurt drie uur en is muisstil. Wij zijn films gewend waar beelden ons voorbijflitsen, ondersteunt met een doordringend geluid.  En dan is het ineens op een vrijdagavond stil in de bioscoop ............................................... ............... ..................... ................. .................. .................... ...................... drie uur lang. De film registreert het leven van mannen in het klooster van de Kartuizer Orde in de Franse Alpen die slechts één keer per week met elkaar praten: pure onthaasting.
     Luisteren naar stilte is vrij inspannend, de donkere beelden op je netvlies zorgen ervoor dat je al snel ligt te snurken als je niet oppast. Je voelt wel dat stilte ook veel kan geven: stil zijn maakt je alert voor de essenties in communicatie. Zo praten we vaak meer dan we luisteren, terwijl een stiltemoment meer kan opleveren dan doorratelen. Alert stil zijn is niet makkelijk, maar levert vaak meer op. Zoals even stil staan je eerder op een onbekende bestemming brengt dan blijven rennen. Wanneer gaan we de ‘time-out’ invoeren in onze onderlinge gesprekken?

OVERGEWICHT

In 1998 deed ik mijn eerste ervaringen met laptops op. Nieuwsgierig liet ik me door de Dunnet medewerker adviseren. Versteld stond hij van mijn vraag; “kun je ze achter op de fiets vervoeren”? Nou...eh... je moet er niet mee sollen, was zijn antwoord. Toch wat onmogelijk voor iemand die Sol heet. Laptops kunnen tegenwoordig veel meer, maar ze zijn nog steeds onhandelbaar groot en zwaar, standaard voorzien van een draagtas. Laatst zorgde zo'n zwaar ding voor overgewicht bij het inchecken van mijn bagage.
     Ook scholieren zeulen ’s ochtends met kilo's boeken. Ze zijn er helemaal op voorbereid om later die laptop te zeulen. Na de Eastpak is nu de schoudertas bij de jeugd populair. De trend is om deze schoudertas op de bagagedrager te laten rusten en de lange riem losjes over de schouder te hangen: geen zware boeken meer op je rug en geen straaltjes zweet op je hippe shirt. Eastpakers willen natuurlijk graag mee met deze trend, met hun riemen over hun ellenbogen lukt het net, zijn ze toch nog een beetje trendy. Sturen gaat een stuk slechter, maar je moet wat risico's nemen in het leven.
     Ook oudjes willen nieuwe gadgets. Zolang laptops niet meedoen aan pogingen om overgewicht kwijt te raken, blijf ik het liefst ' sollen ' met een klein, fijn en licht PDA-tje. Pas wanneer de laptops van Dell, Sony, Apple en Toshiba lichter worden, meld ik me weer. Misschien een ideetje voor een nieuwe editie van de SBS- TV serie Afvallers, iedere week strijden deze computerfamilies tegen gewone families wie procentueel de meeste kilo's verliest.

KUNST

De wereldeconomie bloeit weer op, krotten worden gesloopt en vervangen door hoogbouw, kantoren en shopping centra. Meer luxe. Nederlanders kopen meer, al zijn het andere spullen dan vroeger. Naast IT dragen ook de kunst en cultuur bij aan een sterkere economie. Zo is het Witte de With Festival allang niet meer alleen een creatieve activiteit: het is een economische barometer van de stad.
     De Milanese kunstenaar Matteo Ciber gaat een stap verder: kunst en modern design, is niet alleen schoonheid maar moeten bijdragen aan een hechtere samenleving. Hij brengt een alleenstaande dame met haar lekkere kookkunsten op een creatieve wijze in contact met de hardwerkende dertiger zonder kooktijd, die graag tegen een geringe vergoeding wil genieten van lekker eten. Beiden geholpen. Of hij transformeert een 'clean' metrostation in een unieke ontmoetingsplek vol allerlei wijkactiviteiten. Naast praktische voordelen, een plek vol sociale cohesie, een plek waar je je graag mee wil identificeren. We bouwen metropolen, maar hunkeren naar de sfeer van het dorp gezongen door cabaretier Wim Sonneveld. Het scheppen van die unieke eigenheid is een culturele uitdaging.

COMMUNICATIE

De wereld is een flink stukje kleiner geworden dankzij internet. De mogelijkheden zijn enorm en je vraagt je gelijk af hoe je dat vroeger deed. Lekker in de rij staan bij het postkantoor in het buitenland, een telefoonverbinding regelen nadat je eerst een girobetaalkaart had ingeruild voor de plaatselijke muntsoort.
     Inmiddels zijn we een paar jaartjes verder, komt geld overal uit de betaalautomaat en kun je overal internetten. Dit berichtje tik ik op een laptop op het vliegveld van Ho Chi Minh City in Vietnam. Vandaag zag ik in een van de spaarzame musea oude radio's en stencilmachines van het gestaalde partijkader, ze waren cruciaal voor het bewind om de macht van de Amerikanen te breken.

Duidelijk een land in transitie: soms zijn er faciliteiten, soms niet. Zo kon ik in het hotel MSN-en met mijn zoon, die op dat moment op zijn telefoon een SMS ontvangt over een brand vlak bij een familiepand. Mijn neef keek wel even vreemd op toen ik hem met mijn 06 vanuit Vietnam belde dat een pand in Breda in de fik stond en de brandweer onderweg was. Later las ik op internet dat het brandje snel onder controle was.
     Inmiddels promoot de premier van Vietnam de markteconomie en schakelt daar de Harvard universiteit voor in. De portier van het museum van de overwinning op Amerika, vroeg om dollars, stond onder een zonnescherm van Coca-Cola en keek uit op een Ford garage. Wellicht hebben communicatiemiddelen ook hun beperkingen en lijkt de kracht van het materialisme toch nog sterker. Het blijft een kwestie van slim communiceren met de klant.

MASSAGE

Tijd nemen voor ontspanning is lastig, terwijl het zoveel kan opleveren. Tot voor kort liet ik mij regelmatig masseren: twee uur intensieve massage in een half slaperige gemoedstoestand. Jammer genoeg is mijn masseuse overleden.
     De massage dames op de Thaise stranden waren een uitkomst: een uur oliemassage voor zes euro, inclusief glimlach. Jammer dat dit genot in Nederland altijd inclusief vertroeteling van erotische zones is, wat het duurder maakt. Dat soort genot haal ik toch liever elders, daar heb ik zelfs geen Thaise massagevingers voor nodig. 'Handen thuis' zogezegd.
     In Vietnam hebben ze een interessant initiatief, massage door blinden. De blindenvereniging van Ho Chi Minh City leidt blinden op in traditionele massage. Misschien een idee om naast Dinner in the Dark, ook opleidingen voor ‘massage in the dark’ te gaan verzorgen. Vrijwilligers om zich te laten masseren genoeg lijkt me, ontspanningstijd is immers gelijk werktijd.

BEER

We geven het meeste geld uit aan onze naasten, dat heeft de commercie goed begrepen. In de loop der jaren zijn de gezinnen echter kleiner geworden. Inmiddels richten reclames zich op luxe voor huisdieren. Hond en kat verdienen ook luxe, schreeuwen de commercials ons toe.
     Wie gunt Bobo niet zijn Bonzo vitality maaltijd? De marktgroei is schijnbaar onvoldoende, dus krijgt de pluche beer de kind-status. Terwijl armen in de wereldsteden buiten bedelen om een aalmoes, probeert het warenhuis binnen de knuffelbeer te humaniseren: eigen vulling, kleren, shampoo, zeep, schoenen, tasje en zelfs een verjaardagsfeestje.
     Leuk voor de commercie, maar kunnen we niet beter eerst de minder bedeelden extra knuffelen?

CIJFERS

Een 'gat in de markt' is niet zo simpel bedacht. Kranten hebben dagelijks een verse opmaak, maar de puzzelpagina bleven jarenlang hetzelfde. Een uitgekauwd product zou je denken. Toch is de opmaak van de puzzelpagina onlangs wereldwijd drastisch gewijzigd: Iedereen is opeens verslaafd aan Sudoku, een simpel cijferspel uit Japan. Achteraf denk je: dat had ik zelf kunnen bedenken. Dat is echter vaak bij een hype.
     Tijdens de vakantie hielden we in ons gezin een Sudoku competitie. En de kinderen? Die hebben natuurlijk weer gewonnen. Die jonge hersenen vinden de juiste combinatie verbluffend snel, terwijl Pa en Ma met hun oude hersenen net de eerste cijfers hebben gevonden. Misschien leren de kids door die cijferspelletjes beter hoofdrekenen, iets wat er op school helaas bij in is geschoten. De jeugd wint met cijfers, maar verliest met rekenen. Jammer, want dat 'gat in hun hand' is al zo groot.

VOC

Reizen zit Nederlanders in het bloed. Ten tijde van de gouden eeuw heeft de VOC ons daar groot mee gemaakt. Waar je ook komt, je komt er Nederlanders tegen. Veel voormalige VOC-locaties, zoals Ghana, New York of Thailand huisvesten nu internationaal vooraanstaande oogklinieken.
     Het is wel zoeken naar die VOC-plekken. De Tuk-tuk's brengen je in de oude hoofdstad van Thailand naar alle toeristische plekjes, maar de 'Dutch settlement' was onbekend voor onze Tuk-tuk dame. Verscholen tussen scheepswrakken en oud roest staat een gedenkplaat van de VOC, omringd door in het gras liggende porseleinen scherven als restant van een 400 jaar geleden opgerichte handelspost.

    Gaat onze moderne VOC-variant; Het Oogzorgnetwerk, de Verenigde Oogheelkundige Centra, ook gouden tijden beleven? Hoe zullen de restanten er uit zien in 2406? Misschien worden die oogklinieken ooit vakantiebestemmingen of zouden ze dan zo verstandig zijn om tijdens de vakantie niet over het werk te dromen.

PSYCHOLOGIE

Modetrends beperken zich niet tot kleding, ook studierichtingen volgen de mode. De 'harde' vakken, zoals ict en techniek raken wat uit, de 'zachte' vakken zoals psychologie en gedragswetenschappen beleven een revival. De student lijkt meer geïnteresseerd in het verklaren van gedrag dan in de werking van een PC.
     Psychologen, zoals een Ad Vingerhoets van de Tilburgse universiteit verschijnen steeds vaker in het nieuws. Ad gaf in de krant wijze advies over vakantiebesteding: vijf procent van ons ervaart vakantie als stressvol door werk gerelateerde zorgen of conflicten. Ons gedrag tijdens de vakantie niet zoveel anders dan door het jaar heen. De gehoopte liefdesclimax blijft vaak uit, doordat we letterlijk en figuurlijk op elkaars lippen zitten.

   Toch handig die populariteit van zachtere vakken. Of is het net als de mode in de vakantiekleding; zacht en prachtig al heeft het vaak niets om het lijf?

TERRASSEN

In Nederland vraagt het wat creativiteit om je centen te verdienen als je afhankelijk bent van het weer. Een terrasje runnen aan de Costa del Sol, met dagelijks zon (Sol), een lekker Sol-biertje en een tuk-tuk, lukt iedereen wel. Maar wat doe je in een land waar een lang weekend soms gevuld is een 48 uur durende regenbui? Weinig aanlokkelijke weersomstandigheden om buiten wat geld te verdienen.
     De huidige terrassendichtheid ontstond jaren geleden na een extreme warmteperiode, inmiddels kun je zelfs in de winter ijsjes eten op het terras. Ook op een forse regenbui heeft de ondernemende middenstand een oplossing, een 10 meter hoge partytent die dient als straat-overkapping. Kun je toch droog buiten feesten. Nog even en ze trekken één grote partytent over Nederland. De hekken zijn rondom door sommige politici al flink opgetrokken, of was Nederland al een tijdje dichtgeplakt met kranten?

GELUID

Met mooi weer is het lawaaierig buiten, zeker als met examenfeesten of straatfestivals de geluidsboxen flink open staan. Architecten zitten met geluid in hun maag. Een goede akoestiek is iets anders dan een geluidloze ruimte; willen we de stilte van een eerste klas treincoupé, of het geroezemoes van de tweede klas? Vooral uitschieters irriteren, de keihard pratende mobiele beller in de eerste klas of een gettoblaster in de tweede klas.
     De 'silent disco' op de Parade pakt het slim aan: iedereen een draadloze koptelefoon op en swingen maar. Een combinatie van samen dansen, dezelfde muziek zonder geluidsoverlast. Het werkt aanstekelijk, dus ik zet ook een koptelefoon op. Blijft de vraag wat de persfotograaf meer trof; geluidloos swingende studentes of 'heren in pak' met een koptelefoon op. Het zal wel de combinatie geweest zijn van 'geen geluid' en 'geen gezicht '. Gelukkig koos de fotoredactie voor de studentes, anders stonden we nog mooi op de voorpagina.

KLANTVRIENDELIJK

Verhuizen van een ongeordende bende doet denken aan mijn studententijd: leuke meiden helpen verhuizen die van tevoren geen doos hadden ingepakt en eerst de vaat nog gedaan moest worden.
     Bij mijn boekhandelaar was het laatst niet anders. Hij leek laatst een onmogelijke opdracht te hebben bedacht: 40 mensen vinden die gratis op een zondag bij een temperatuurtje van bijna 30 graden en een WK interland van Nederland op tv, vrijwillig boeken willen sjouwen en schappen inruimen.
     Je moet wel een verdomd goeie winkel zijn, wil je zonder blikken of blozen aan je klanten vragen zich om half negen te melden voor zo'n verhuizing. Hoe haal je in je hoofd! Toch bestaan ze nog, die vrijwilligers die de handen uit de mouwen steken, gewoon omdat het leuk is. Of alle boeken in de juiste volgorde staan is de vraag, maar dat studentengevoel was weer even terug, evenals de alcohol om de dorst te lessen. En ja… die leuke meiden waren er ook weer.

HONDERD

Meeste vijftigers trouw aan partner’, kopt de krant. Met al die scheidingen om me heen voel ik me bijna een uitzondering. Toch zaait zo'n bericht twijfel. Volgens het CBS zijn vrouwen gelukkiger met een nieuwe partner terwijl mannen juist tevredener zijn in hun eerste relatie. Vrouwen gaan erop vooruit met een tweede man, terwijl diezelfde man erop achteruit blijkt te gaan! Vreemd.
     Toch maar weer feesten, zoals met een bevriend stel (eerste huwelijk) dat samen honderd wordt. Een memorabel moment. Dat geldt wat minder voor het schrijven van columns, al staat de teller met deze ook op honderd. Geen nood, ik blijf toch nog even voor u schrijven, mijn trouwe leespartner.

RECEPTIES

 

Culturele manifestaties worden steeds grootser en kunnen niet zonder sponsors. Die bedrijven mogen hun Vips uitnodigen voor speciale avonden. Zo stond ik oog in oog met een schitterende creatie van Rembrandt in het Rembrandthuis. Waar je normaal moet dringen om een stukje van bijvoorbeeld zijn zoon Titus te kunnen bewonderen, stond ik nu bijna alleen omringt door een enkele minister of andere VIP. Slechts een heel select aantal Vips was uitgenodigd, al stond het nauwe straatje vol met auto's met chauffeurs, een luxe die hotemetoten zich permitteren dankzij de huidige veiligheids-hausse.
     Tijdens het hapje en drankje mag je netwerken, net als Rembrandt dat ooit deed. Deze combinatie van handel en cultuur ging hem minder goed af dan schilderen. Zelf geniet ik liever in de privésfeer van kunst en cultuur, lekker op het fietske naar het Elastiek festival in Hilvarenbeek om Trijntje, Toets etc. te horen spelen. En als je daar toevallig een hoge ambtenaar van VWS tegen het lijf loopt, ach... ritselen zit nou eenmaal in mijn bloed!

KRITIEK

Wij Nederlanders zijn meesters in het geven van kritiek, vaak ongezouten en direct. Terwijl andere nationaliteiten graag wat terughoudend zijn, staan wij graag snel met onze mening klaar. Kritiek leveren is één, kritiek verdragen is andere koek. Hoe reageren we zelf op kritiek?

     Voor de Amerikanen is Nederland meestal geen onderwerp van gesprek, tenzij het om terroristische acties komen we in het nieuws. Een relatief klein vuurwerkincident in Rotterdam haalt nauwelijks het nieuws in de Nederlandse kranten, maar staat prominent in de Amerikaanse kranten en op tv, een teken van extreme angst van Amerikanen voor onverwachte aanslagen.
     Toch wordt het anders wanneer diezelfde Amerikanen ons gaan doorlichten, zoals onlangs in de New Yorker door Jane Kramer gebeurde. Ze schilderde Nederland af als een onwrikbare en ongemakkelijke natie ten opzichte van allochtonen, verre van verlichtend. Nederlanders vermijden confrontaties liever en gaan krampachtig en lachwekkend om met ‘allochtonen’. Vooraanstaande Nederlanders wezen in hun reacties deze kritiek meteen van de hand als onwetendheid van een ‘domme’ Amerikaan zonder Europese culturele bagage. Tijdens het debat met en over minister Verdonk moest ik er even aan terug denken: misschien zijn die Amerikanen zo gek nog niet.

IEDEREEN WIL Z'N EIGEN LEVEN LEIDEN

Iedereen wil zijn eigen leven leiden, een behoefte die vaak begint in de puberteit en daarna alleen maar sterker wordt. Zo ontstaan twee gescheiden werelden: die van thuis met familie en de buitenwereld, waar het thuisfront vaak weinig van weet.
     Internet biedt jongeren de ruimte om zichzelf te ontdekken, los van het thuisfront. Je ouders weten vaak totaal niet waar je mee bezig bent, welke andere kwaliteiten je aan het ontwikkelen bent. Ook een neefje had die behoefte, ondanks dat hij vanaf zijn geboorte helaas ziek was. Via internet bouwde hij een eigen kennissenkring op waar hij zichzelf kon zijn, waarin niet zijn gezondheid, maar zijn talenten centraal stonden, zoals DJ - techniek en onderwijs, kwaliteiten die deels voor zijn ouders ook een verrassing waren.
     Afgelopen zondag had hij het zelfs voor elkaar gekregen dat De Dijk tijdens een optreden een nummer speciaal aan hem opdroeg. Woensdag volgde een liveoptreden van zijn lievelingsnummer door weer een andere band. Daarna kon iedereen afscheid van hem nemen, terwijl hij lag opgebaard in een geluidskist. Zaterdag maakte een inwendige bloeding een einde aan zijn te korte leven. Hij had volop genetwerkt en ondanks alles toch zijn eigen leven geleid.

GENEESKRACHTIG VOCHT

In cafés vloeit het bier rijkelijk en spelen de hormonen ook wel eens op, vooral als het wat warmer wordt. Hormonen zoals oestrogeen spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van vrouwelijke geslachtskenmerken, maar ook mannen hebben oestrogeen. Een teveel kan bij beide geslachten het seksueel verlangen remmen, informatie die allemaal op het internet is te vinden.
     Bij een groot aantal berichten op internet kijk je onwillekeurig even naar de datum, is het geen 1 aprilgrapje? Zo hebben Tsjechen (uit Pilsner?) een biersoort ontwikkeld speciaal voor vrouwen in de overgang, met extra fyto-oestrogeen uit hop en gerst, ter vermindering van menopauzeklachten.
     Sinds kort ontvangen nieuwe donateurs van de researchactiviteiten, in ons ziekenhuis een bierflesjespakketje Pupilkes, als aardigheidje. Misschien moeten we in een ‘double blind’ onderzoek toch maar eens de geneeskrachtige waarde van de Pupilskes laten vaststellen. Gezien de gemiddeld hoge leeftijd van onze patiënten zal de geneeskrachtige waarde waarschijnlijk minder gezocht moeten worden in de effecten van oestrogeen, misschien eerder op de hydraterende werking van een glas bier!

GELD MAAKT NIET GELUKKIG

Economen praten niet alleen over geld; ze houden zich bezig met schaarste in brede zin. Wanneer iets zeldzaam is en ieders behoeften moeten worden bevredigd, heb je een economisch probleem. Veel mensen hebben behoefte aan geld, dat is schaars, dus is het al snel een (financieel) economisch probleem.

    Richard Layard, een Britse econoom, richt zich op geluk als schaarste. Hij stelt dat harder werken een enorme druk zet op het gezinsleven en de contacten met vrienden, wat uiteindelijk geluk vermindert. Werken, werken, alleen om méér te produceren, zonder de tijd en rust te nemen om ervan te genieten is volgens hem verkeerd.
     Interesse in andermans geld leidt vaak tot jaloezie. Belangstelling tonen voor andermans geluk maakt je juist gelukkiger, anderen zijn tenminste net zo belangrijk als jezelf.  Geluk is niet afhankelijk van meer geld, maar van factoren zoals sociale verbindingen, betekenisvol werk en persoonlijke vrijheid. Zo vinden economen toch weer een goedkope manier om zonder extra geld toch gelukkiger te worden.

KWALITEIT VAN HET LEVEN?

Terwijl de brievenbus steeds minder geluid maakt, wordt het aantal e-mails dat we ontvangen steeds overweldigender. Als voormalig medewerker van Microsoft en Apple is Linda Stone al jaren gewend aan de constante stroom van e-mails, sms’jes, telefoontjes, enzovoort. Zij ziet een mogelijke uitweg (NRC 15-04-2006):

     “In het ‘ik-ik-ik’ tijdperk van 1965 tot 1985 probeerden we zoveel mogelijk dingen tegelijk te doen. Tussen 1985 en 2005 werden we overspoeld en overprikkeld. Het was het tijdperk van ‘contact-contact-contact’. We waren overal bereikbaar (via sms, telefoon, laptop), behalve voor de mensen die op dat moment naast ons stonden. Altijd alert, met een voortdurend gevoel van tekortschieten.”

     Sinds 2006 zijn we selectiever geworden, en draait het meer om ‘zin-zin-zin’. We doen alleen nog datgene wat echt bijdraagt aan onze kwaliteit van leven. Zingeving, ergens bij horen, veiligheid en vertrouwen zijn de nieuwe criteria.* ‘Druk-druk-druk’ is dus niet meer het standaardantwoord op de vraag: “Hoe gaat het?” We wachten rustig op dat ene zinvolle contact dat ons leven verrijkt. Ik zie de postbode al aankomen; zou hij die bijzondere brief bij zich hebben?

 

 * Achteraf gezien moet ik constateren dat de door Linda Stone gedeelde uitweg naar meer bezinning achterwege is gebleven. We zijn nog steeds ‘druk, druk, druk’. Het stijgend aantal werk gebonden psychische burn-outklachten in Nederland bedraagt thans 31,5%. In het jaar 2006 bloeide de economie sterk op, uitmondend in een crisis in 2008. Zou ruimte voor zingeving, welzijn, samenhangen met welvaart?

KRUISTOCHT

Heel toepasselijk in deze 'goede' week haalde ik mijn dochter op bij het ziekenhuis de Heilige Familie gelegen in de ‘anale driehoek’ Kontich, Aartselaar en Reet, ten zuiden van Antwerpen. Het is maar een kort ritje van drie kwartier, maar wel een wereld van verschil. Haar vier verstandskiezen werden daar onder volledige narcose door de kaakchirurg verwijderd, terwijl in ons landje meestal twee tegelijk onder lokale verdoving worden getrokken.
     Niet alleen de methode van verwijderen ook de behandeling, is cultureel bepaald. Mijn eigen half-Zweedse tandarts heeft in haar Zweedse tijd geleerd conservatief te behandelen, terwijl de Hollandse collega's kronen bij de vleet plaatsen. De Zweden laten die kronen lekker in hun vlag zitten, terwijl Nederlanders hun mond vullen met veel meer kunstwerken dan andere Europeanen, misschien verklaart dat onze ‘grote bek’?

     Je als natie uiten kunnen we zoveel slimmer aanpakken, er zijn immers meer wegen die naar Rome leiden.
Op 1e paasdag tonen we aan de wereld dat we het ook anders kunnen: op het Sint Pieterplein spreken we met bloemen, zonder woorden. En we worden daarvoor bedankt, als de nieuwe paus “dank u voor de bloemen” tenminste niet vergeet. Anders wordt het tijd voor een kruistocht naar de heilige familie om die erkenning van die Hollandse schoonheid af te dwingen.

ONDER PROFESSOREN

Deze week stond in het teken van het in- en uittreden van bekenden in het wereldje van professors. In Rotterdam een openingscollege, een oratie en daags daarop een afscheidscollege in Amsterdam. Bij zulke officiële universitaire bijeenkomsten draait het om traditie en kledingvoorschriften. In Mokum geldt zelfs een specifiek kleding advies voor hoogleraren: toga met onderscheidingen. Ze waren er wel de lintjes, maar naar de smaak van de afscheidnemende hoogleraar toch te weinig. Wat dat betreft scoorde de nieuwe professor de dag ervoor met 3 lintjes beter.
     Zelf heb ik alleen nog wat lintjes van de wandelvereniging, maar een toga aantrekken was me nog wel gelukt. De pedel, de universitaire ceremoniemeester, bood me bij de start van bijeenkomst immers nog een leen-toga aan. Wel een makkelijke manier om een soort ' Charles Schwietert' nep -hoogleraar te worden.
     Ook dit soort verkleedpartijen kennen formele, maar zeker ook informele regels. Zo mag de hoogste in rang altijd weer afwijken van het kledingprotocol, die liep dus zonder toga, een subtiele manier om zich weer te verbijzonderen van zijn collega's. Zo zijn het niet alleen de lintjes die voor onderscheid zorgen!

DICTATORS

De jaarlijkse vergadering van mijn woonhofje heeft veel weg van een typische Vinex locatie: te veel auto's, te weinig parkeerplaatsen en een ontoegankelijk hofje als gevolg. Opvallend is de dubbele moraal van de parkeer-‘dictators’ in het hof. Ze leggen strikte regels op aan anderen, maar nemen zelf alle vrijheid. Zonder pardon stopt men een onbeschoft briefje tussen de ruitenwisser van een onbekende foutparkeerder terwijl even later het hof vol staat met schots en scheef geparkeerde auto's van hun eigen hockeyteam.
     Parkeerproblemen beginnen met de groei van het autobezit. Is dat echt nodig? Gisteren leende ik onze enige auto nog uit aan een ander gezin in nood. Ze hadden dringend een auto nodig...... zelf hadden ze er drie in het gezin!
     De grootheidswaan van de communistische Roemeense dictator Ceausescu zorgde in Boekarest voor 10-baans, compleet lege, wegen. De Roemenen kunnen nu met hun autootjes snel overal heen, maar missen iets wat de dictator wel had: visie.  Het levert mijn zoon wel een interessante stageplaats op; het ontwikkelen van een parkeerbeleid voor Boekarest.

ONTBIJT

Een zaterdagochtend, half maart en het is nog steeds veel te koud. Het is heel vroeg, maar een vriend wordt vandaag 50 jaar, als verrassing gaan we bij hem ontbijten. Eerst het ijs van de autoruit krabben. In oktober gingen we in één keer over van de zomer in de winter, zonder maar één herfststorm. Sindsdien is het overdag wekenlang 2-3 graden. Misschien zijn we wel geswitcht van zee- naar landklimaat, schakelen we straks net zo abrupt van winter naar zomer, zonder een lentezonnetje.
     Op straat is geen mens te bekennen, alleen auto's met Poolse kentekens rijden al rond. Mijn vriend werkt ook in de bouw maar zijn collega's liggen vandaag nog op één oor. De bakkerswinkel is nog dicht, maar via een zijdeur slaan we croissants, kadetjes en eierkoeken in. Met champagne en warme harde eitjes verrassen we het nog snurkende gezin. Even later zitten we samen aan de jus d'orange en de koffie.
     De Poolse bouwvakkers hebben het eerste uurtje op de bouw er al op zitten. Hardwerken zijn ze gewend, ook tijdens WO II hebben ze in deze regio hun mouwen flink opgestroopt. Tegenwoordig maken de politici zich zorgen over de grote aantallen Polen in Nederland. Dat ze ons de herfst afnemen is tot daar aan toe, maar werk? Dat houden we liever voor de autochtonen.

PASSIE

De Olympische Winterspelen in Turijn stonden in het teken van de slogan 'passion lives here'. De openings- en sluitingsceremonie straalden die passie uit. Passie, samen met de behorende expressie, lijkt weer helemaal terug, net als in de jaren zeventig. In Parijs bloeien de studentenopstanden weer op, met een bezette Sorbonne als symbool.
     Vorige week nam ik deel aan een discussiepanel met architecten. Zij klaagden over het gebrek aan passie bij commerciële opdrachtgevers, die vaak enkel gefocust zijn op een snelle carrière en hoppen van de ene naar de andere job. De architect was de enige constante factor in de steeds wisselende stroom van opdrachtgevers, die geen tijd hadden om zich sterk te maken voor een bijzondere bouwkundige prestatie. Echte creaties vereisen doorzettingsvermogen en een stabiel team, passie is onmisbaar, net zoals voor de gouden plak van Ireen Wüst in Turijn.

GRIEPVIRUS

Normaal gesproken kan ik me enorm ergeren aan computervirussen. Vreselijke dingen die uren, soms zelfs dagen, van je tijd kosten zonder dat je er iets voor terugkrijgt. Als je eindelijk alles hebt hersteld, sta je precies waar je begon.

     Nog minder leuk is het om languit onderuit te gaan in de badkamer, vooral niet om half vijf ‘s ochtends. Met 40 graden koorts blijkt een vluggertje naar de WC ineens een levensgevaarlijke onderneming. Helemaal flauwgevallen en met een bebloed hoofd kom ik weer bij bewustzijn. Mijn inmiddels wakker geschrokken vrouw staat lijkbleek naast me. Gelukkig was er weer leven in haar partner.

     Een week na de eerste griepaanval loop ik nog steeds groggy rond. Ook collega’s blijken door deze griep te zijn getroffen, die alle energie door een putje lijkt te laten verdwijnen. Zelfs gedachten komen niet op—gewoon niets, alleen maar platliggen in bed. Dat we dagelijks enorm veel informatie moeten verwerken wist ik wel, maar zo’n griepaanval maakt je daar weer goed bewust van. Pas na dagen komt er weer wat leven in de batterijen en ben ik in staat om achter de computer te kruipen en tv te kijken.

     Het is toch een bijzondere gedachte dat zo’n virus iedereen op dezelfde manier klein krijgt. Alle patiënten hebben dezelfde lichamelijke klachten; misschien zijn we toch meer één geheel dan we normaal gesproken denken. Deze aandoeningen zitten volgens mij toch in de genen, want mijn vader had ook regelmatig een bult op zijn kale hoofd. Gelukkig verdwijnen die plekken na verloop van tijd weer, zodat de gelijkenis met de bijzondere vlek op het voorhoofd van Michail Gorbatsjov maar tijdelijk is.

     Wat met zo’n griepvirus ook snel verdwijnt, zijn de overtollige kilo’s. Dat is dan weer het leuke verschil tussen een computervirus en een griepvirus: aan het eind van de rit ben je met een griepvirus meer kwijtgeraakt. Nu maar hopen dat het lukt om dat zo te houden. Misschien toch maar weer 40 dagen gaan vasten.

 

HET GEVOEL

Woensdagmorgen om half vier was het bitter koud. Samen met een maat en een vriendin fietste ik door de verse sneeuw naar huis. Met veel gevoel voor stuurmanskunst probeerden we heel voorzichtig vanuit het café heelhuids thuis te komen. Carnaval was weer ten einde, de vasten kon beginnen.
     Zo’n vredige, witte nachtpaste goed bij onze carnavals-act als boedha-bob-team. Al ruim 20 jaar trekken we met vijf man op zaterdag samen op. Traditie en broederschap zijn toch de kern van dit volksfeest. Iedereen die de moeite neemt zich te verkleden hoort erbij. Je praat makkelijk tegen iedereen aan, drinkt een pils, maakt een praatje en swingt er op los. Het gevoel van saamhorigheid maakt iedereen trots op wat hun dorp of stad voorbrengt, genietend van geuite liefde of interesse. Dat genot gun je iedereen. Toch vinden we het lastig om over geluk en gevoel te praten. Goed nieuws is geen nieuws, zeggen we vaak. De media lijken langzaam beter bedreven te raken in het vangen van dit gelukzalige gevoel. De standaard carnavalsberichten melden steevast hoeveel doden er vielen in Rio en hoeveel ‘boven de Moerdijkers’ rotzooi maakten in Brabant en Limburg. Zelden lees je dat wereldwijd zo’n 300 miljoen mensen genieten van dit feest.

    Afgelopen week liet de KRO in drie tv-uitzendingen zien wat er gebeurt als je met een positieve blik naar dit volksfeest kijkt. Dan blijkt ineens dat iedereen wel zijn of haar kruis draagt; de een zit midden in een chemokuur en heeft nog maar kort te leven, de ander verloor kinderen bij een auto-ongeluk. Door samen leut te maken en juist daar samen naar toe te leven, wordt verdriet gedeeld en verwerkt. Zo waren de overleden kinderen als geschilderde engeltjes aanwezig op de carnavalswagen. Het dweilorkest speelde urenlang op de luifel van het café, maar nam toch pauze om ballonnen op te laten voor hun pas overleden bekkenist, alsof hij er toch nog even bij vanuit de hemel. Daarna ging de muziek en de lol voort. Gevoelens van leven en dood worden door vrolijkheid toch dragelijker gemaakt.
     We hebben met z’n allen nog wat te leren over omgaan met onze gevoelens, maar de tekenen zijn hoopvol. Ook ‘boven de Moerdijk’ zal het lukken met het kanaliseren van die gevoelens, tijdens schaatstoernooien, Koninginnedagen en kermissen. Tijdens mijn nachtelijke fietstocht door de sneeuw voelde ik toch een vleugje jaloezie richting Rotterdam, zo’n zomercarnaval klinkt net iets behaaglijker gevoel dan fietsen in ijzige kou met een volle blaas.

DOWNDATEN

We lijken met z’n allen een groot koppeldilemma te hebben. We leven langs elkaar heen, maar willen o zo graag verbonden zijn. De natuurlijke koppelmomenten lijken uit ons leven wat verdwenen te zijn, terwijl we via het internetwerk met draadjes aan elkaar hangen, dat biedt nieuwe koppelmogelijkheden. Dat gaat bijvoorbeeld via de site www.jongebazen.nl ,de praktijk van het jonge leidinggeven.
     Een flitsende carrière als jonge leidinggevende is niet altijd rozengeur en maneschijn. Stoere meiden tussen de 30 en 40, opgegroeid met reclames het motto ‘een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’, belanden regelmatig in een saai leven. Sommigen zijn begonnen met ‘downdating’, een vorm van contact maken met lager opgeleide mannen.  “Van die hoger opgeleide heren word je alleen maar moe; dat kletst de hele dag over werk en persoonlijke succesjes”, aldus een van hen. Liever een leuke man aan de haak slaan dan een man uit een hogere kring trouwen, zoals hun oma’s en moeder ooit leerden. Of wordt het ‘speed dating’? Een ideetje van een rabbijn uit Los Angeles: je ontmoet 20 à 25 personen, elke ontmoeting duurt vier minuten. Op een kaart kruis je discreet ‘ja’ of ‘nee’ aan en de volgende dag ontvang je het emailadres van de dates waarbij zowel beide partijen "ja" hebben aangekruist.
     Koppelen is lastig maar ontkoppelen ook maar daarvoor heb je “Dating tips”. Je spreekt af in een openbare drukke ruimte zodat ontsnappen makkelijker is, of je laat tijdens de date je mobieltje ‘toevallig’ afgaan, een mooi excuus om er tussen uit te knijpen.
     Carnaval vieren is eigenlijk een downdaten avant la lettre. De notaris verkleedt zich als boer, de boer als bisschop en de buurvrouw wordt een Braziliaanse schone. In een vol café ontstaan, á la speed dating, spontaan koppel en ontkoppelmomenten. Een paar dagen lekker jezelf uploaden met downdaten.

 

UPPER CLASS

Het Britse koninkrijk doet het goed. Hoewel de oorlog in Irak terechte kritiek opriep, gaat het verder voor de wind. Dat zie je ook terug in de kunst- en modewereld. We mogen met Britse invloeden voor de dag komen: ruiten, klassieke strepen, tweedjassen en leren ellenboogstukken zijn helemaal in. In de koopgoot struikel je over de Burberry-sjaals.
     Geen wonder dat Woody Allen, zijn nieuwste film Matchpoint, geheel in Londen opnam. Toch speelt een zwoele Amerikaanse daarin een cruciale rol. Uiteindelijk komt de Londense Upper Class sterker uit de film dan de mislukte Amerikaanse actrice met de ontzettend sensuele lippen. Zo wint het oude Europa opnieuw van de nieuwe wereld.
     Een deel van de film Matchpoint speelt zich af in de Modern Tate, een museum voor hedendaagse kunst in een oud energiegebouw. Dezelfde locatie komt ook terug bij een andere kaskraker, The Constant Gardener, waar een Britse upper-class jongen in Kenia wordt geconfronteerd met de uitwassen van de farmaceutische industrie. Ook hier lijkt gepassioneerde liefde het af te leggen tegen de belangen van het Britse Imperium.
     Opvallend is dat vrouwen in deze Britse kunstuitingen vaak slachtoffer lijken te worden van mannelijke carrière- of eerzucht. Of zitten er te veel stereotypen in dit soort films? Tenslotte was het valse paspoort in de Matchpoint ook afkomstig uit zo’n stereotiep land. U raadt het al, een weggevertje waarschijnlijk van minister Verdonk.

VEILIG VOELEN

In een vreemd gebouw kijk ik altijd naar nooduitgangen, kwestie van veiligheid. Zo ook in het restaurant waar studenten van de hotelschool een speciaal "diner in the dark" verzorgden. Zonder een eurocent op zak hadden ze een eetzaal geregeld, compleet met koks, eten, nachtkijkers en afplakmateriaal. Zelfs een brandweerman was aanwezig. Een bestuurslid van de blindengeleidehond organisatie heette ons welkom.
     Eten in het pikkedonker heeft uiteenlopende effecten bij mensen. Sommige mensen raken volledig van de kaart door het ontbreken van kaders, terwijl anderen een bijzonder gevoel krijgen omdat andere zintuigen scherper worden: je hoort, ruikt, voelt en proeft meer. Vinologen, die normaal

imponeren met hun wijnkennis, vallen ineens van hun voetstuk wanneer ze de wijnfles niet kunnen zien, maar alleen kunnen ruiken en proeven. Is het nu een witte wijn uit de oude of nieuwe wereld? Mijn tafelgenoten doen wel eens mee aan wijnproefwedstrijden, waren volledig de kluts kwijt.
     Gezichten kunnen we niet zien, evenals het eten wat op ons bord ligt. Het dessert lijkt keihard, maar blijkt afgedekt met een kletskop, een geintje van de koks! Jammer genoeg was de zaal niet volledig pikkedonker; Want er zit een levensgroot verschil tussen een enkel lichtje zien en helemaal geen lichtje, eén lichtje is voldoende om de zienden zekerheid te geven. Een pikdonkere ervaring blijft je altijd bij: knipperen met je ogen en nog steeds niets zien maakt je bewust van het belang om altijd goed te weten waar je bent. In noodsituaties moet je blindelings de ontsnappingsroute weten te vinden.
     Het was nu juist de brandweer die het bedekken van het verlichte ontsnappingslichtje verbood, begrijpelijk volgens de regels, maar jammer. Een volledig donkere ervaring had meer bijgedragen aan het toekomstige veiligheidsgedrag van de bezoekers. Maar regels zijn regels voor bureaucraten en daarin past geen ruimte voor het positieve effect van zo’n gevoelservaring op toekomstige veiligheid.

PUKKELKESPRAAT

De wereld verandert razendsnel, en taal veranderd mee. Telkens duiken andere taalvormen op, vaak geïnitieerd door jongeren die zich willen onderscheiden van andere groepen. Soms is het de techniek die ons daartoe stimuleert.
     Drie jaar geleden waren de meesten van ons nauwelijks gewend aan SMS taal (ff 8en), maar nu kun je zelfs de Bijbel in sms-stijl lezen: ‘Ik= A & OO, ht bgn & ht nde vn alls, zgt de Hr, d Alm8ige Gd, Die =, ws & kmt’. Voor wie dat lastig leest  ‘Ik ben de Alfa en Omega, het begin en het einde van alles, zegt de Here, de Almachtige God, Die is, Die was en Die komt’. Openbaring 1:8 voor de kenners van de heilige schrift.
     Trendsettende jongeren blijven innovatief om steeds weer iets nieuws uit te vinden op gesprekstaal gebied. Hiphopstraattaal met uitspraken als ‘Chickie alles chill?’ en ‘Fokking chil’l is alweer passé. De nieuwste trend is ‘Pukkelkespraat, een mix van verschillende Nederlandse dialecten met een vleugje ABN. Denk aan kreten als ‘Gelukkig noi joar’, ‘een piezelke beterschap’, ‘Vroeg uit de veren vogelke?’.
     Veel van deze modernismen spreken me niet aan, ’ Pukkelkespraat’ kan ik wel waarderen. Bij vertrek geen afschuwelijk kreet ‘Doeg’ of ‘Doeiii’, maar gewoon weer ouderwets Brabants ‘Houdoe!’. Een oeroud voorbeeld van sms-taal, Brabanders waren veel te lui om te praten en zochten naar zo min mogelijk letters om iets te zeggen. ‘Houdoe’ betekent eigenlijk: “Tot ziens en het gaat je hopelijk goed tot de tijd dat we elkaar weer zien”. Weet u tenminste wat die jongeren elkaar allemaal gaan toeroepen in 2006. En straks gaan wij allemaal ook over op ‘houdoe’, want we willen er toch graag allemaal bij horen, of niet soms?

ELECTRONICA

Pierre van Hooijdonk zit met zijn 36 jaar aan het einde van zijn voetbalcarrière, oftewel de "oude" collectie voetballers. Bij zijn nieuwe club Feyenoord hoop hij zich toch in de kijker te spelen voor het WK voetbal, ondanks zijn leeftijd.  De club op Zuid biedt meer kwaliteit dan “zijn" clubje NAC, maar ook wat "oudere" kwaliteit heeft jonge talent nodig om te scoren.
     Met het WK voetbal in Duitsland op komst, stimuleert de elektronica-industrie massaal de overstap naar flatscreens en High Definition TV’s.  Ook de toeschouwer moet investeren in kwaliteit. Hoe mooier het beeld, hoe aantrekkelijker het voetbal, hoe verder we komen, des te meer nieuwe tv's Philips kan verkopen. Elektronica winkelketens, zoals Media Markt spelen slim in op deze trend. Hun paginagrote advertenties lokken klanten met prijstrekkertjes waar je nog best mee thuis kunt komen. Eenmaal in de winkel kiezen velen toch een TV uit de schappen met net iets nieuwere versies, en letten ze iets minder op de wat hogere prijs. De klant is gelukkig met de (duurdere) blinkende nieuwste tv in plaats van het prijslokkertje en Media Markt is nog gelukkiger.

     Tijdens de uitverkoop hangen de kledingrekjes vol met de "oude" collectie, om ruimte te maken voor de nieuwe collectie. Wat bij elektronica opgaat, graag het nieuwste, geldt ook voor andere behoeften die we hebben. Geldt het ook voor deze WK, kiest Marco van Basten alleen voor nieuw talent en niet voor ervaren spelers? Of kunnen we straks hopen dat Nederland blijft winnen en de vrije trappen van Pierre erin vliegen?

 

SCHEIDEN

Een schilderij is een verstilde weergave van onze waarneming. De schilder schildert en wij als toeschouwers wordt de interpretatie gegund. In zijn roman Nazomer brengt Philippe Besson de personages uit Edward Hoppers beroemde schilderij Nighthawks tot leven: een vrouw in het rood, de man vlak naast haar, een andere man verder op aan de bar en een zwijgende barkeeper. Wij kijken via de grote etalageramen de bar binnen. Besson geeft hen verhalen: de vrouw wacht op haar minnaar die vanavond gaat breken met zijn vrouw, terwijl de man ernaast haar ex van een paar jaar geleden blijkt te zijn, net gescheiden van zijn huidige vrouw. De barkeeper beschouwt en houdt zijn mond.

     Het boek sluit goed aan bij een trend in mijn omgeving: veel relaties vallen, soms van 28 jaar, uiteen. Tijdens de afgelopen kerstdagen leek het schilderi zich op diverse plekken te hebben afgespeeld, met mensen om mij heen die met elkaar wilden breken. Een bericht in de krant wees ook al op een toename van het aantal echtscheidingen. Zo besloot een kennis na zijn scheiding een café te openen. Samen met zijn nieuwe vriendin was hij maanden aan het afbreken, timmeren en opbouwen. Het nieuwe café liep gelijk als een trein, vooral met veel exen die op zoek gingen naar een nieuwe partner. Afgelopen weekend was mijn kennis 'even' naar Aruba. Zijn vriendin stond alleen achter de bar. Alweer ex, want een langdurige relatie zag hij toch niet zitten.
     Waarom zo velen ineens op elkaar zijn uitgekeken is koffiedikkijkerij. Misschien lijkt het gras bij de buren altijd wat groener. Lulkoek volgens onze groenteboer " als ge maar regelmatig blijft maaien, blijft het gras wel groen. Maar dan motte wel blijven maaien''. Ook relaties hebben net als gras onderhoud nodig om levend en mooi te blijven.    

SNELHEID

Het motto lijkt tegenwoordig: als het maar snel gaat. Bij de jaarwisseling valt het hoge tempo nog extra op waarin alles verloopt. Voor je het weet schrijf je redelijk vloeiend het juiste jaartal op, zitten we alweer een cijfertje verder.
     In die jachtige omgeving is een kort uitstapje naar 'de Eifel' een verademing. De snelweg ernaartoe is een walhalla voor snelheidsduivels, met weinig auto’s zoals in de jaren zestig. 175 km op de snelheidsmeter kan makkelijk. Een sneeuwheuvel in de buurt, een 'gesundheitszentrum' en een Aldi/ E- markt completeren de voorzieningen in het dorp. In het 'grundlich' en 'sauber' ingerichte huisje, zonder die verdomde computer, is de snelheid ver te zoeken. Alles is nog net zoals een jaartje geleden: de sauna, het solarium en het bubbelbad hebben hun constante stroom van slechts enkele dorpsbewoners. Zelfs met weinig ligstoelen is er altijd wel eentje vrij. Wat een verschil met de zomervakantie als in de eerste minuut na de zwembadopening de ' hooggeëerde' gasten met hun handdoeken snel alle ligstoelen inpikken voor de rest van de dag.

     Lekker weggedoken in zo'n Duitse bank met dikke kussens leest een boek soepeltjes weg. De wereld lijkt even stil te staan. Een wandeling door het besneeuwde landschap wordt alleen onderbroken door een 'vliegend' hert op weg naar voedsel en de razendsnel afdalende skiërs op de Erbeskopf. Tussen al die snelle afdalers sta ik ineens oog in oog met een collega. Toch weer een rustgevende gedachte zo'n vertrouwd gezicht in een vreemde omgeving.