Zaterdagavond zitten we in de bus naar het centrum van Malaga omringd door modieus geklede jonge meiden. Met hun smartphone als moderne spiegel brengen ze nog snel de intens rode lippenstift aan. De uitstraling is opvallend vrouwelijker dan in West-Europa. Sommigen meiden gaan samen op pad, anderen alleen. Turend naar de einder kun je vaag de hemel boven een donker Afrika waarnemen, toch voelt het continent niet dichtbij. De overheersing door de Noord-Afrikaanse Berbers cultuur is alweer van eeuwen geleden. Toch zijn de eerste tekenen van een oprukkende Afrikaanse cultuur zichtbaar; de Afrikaanse kleuren en stoffen doen het goed in de nieuwste modeshows. Gaan we straks Afrika meer waarderen, hun creativiteit, hun ‘way of life’? Zal het donkere Afrika licht geven aan andere delen van de wereld?
Met de komst van de smartphone hoef je ook in Afrika niet meer van je dorp naar de wereld, de wereld komt met de smartphone naar jou toe. Zonder last van oude digitale systemen kunnen ze hun nieuwe wereld op hun eigen wijze inrichten. Een digitale tool niet als vervanging van aloude spiegeltjes, maar iets totaal nieuws, een unieke kans om de smartphone te combineren met de sterke kanten van hun traditionele cultuur, normen en waarden. Misschien bieden hun kleine gemeenschappen, waar samenleven en optrekken belangrijker is dan de ik- cultuur, een uitdagend ‘verlichtend’ alternatief ten opzichte van onze individualistische bureaucratische metropolen.
In het hedendaagse Spanje vervaagt de christelijke oorsprong van Kerstmis. Commercie overheerst, met Black Friday als start van de feestperiode. Op de avond voorafgaand aan Black Friday wordt de kerstversiering ontstoken, niet in de kerk maar in de winkelstraten verzamelen tienduizenden mensen zich om het licht voor het eerst te zien schijnen. De Calle Larios, is met ruim 1,7 miljoen lichtpuntjes (30 kilometer lichtketting) omgeturnd in een winkelstraat met ‘kerkelijke’ gewelven van kerstverlichting. In het commerciële kerstlicht trekt de komst van de Coca-Cola Christmas-truck meer aandacht dan het kerstverhaal zelf. Ondertussen staan even verderop dagelijks schrijnende medeburgers in de rij bij het klooster van De Zusters van het Kruis die al 140 jaar dagelijks een voedselbank verzorgen. De rij wachtenden is confronterend, zeker als je de emotionele oproep tot medemenselijkheid in de film I, Daniel Blake van Ken Loach nog op je netvlies hebt staan. De film laat treffend zien hoe de moderne bureaucratie, hulpverlening geheel heeft teruggelegd in de handen van de hulpvrager zelf, gevangen in een digitaal doolhof vol professioneel argwanende loketmedewerkers. In een westerse wereld van ‘ieder voor zich en god voor ons allen” brengt het Afrikaanse voorbeeld – met meer aandacht voor medemenselijkheid en gemeenschapszin – ons westerlingen misschien uiteindelijk meer dan een overdadig verlichte Coca-Cola Christmas-truck.
