PARASOL

Als het om het weer gaat hebben velen last van een slecht kortetermijngeheugen, een soort “weerdementie”. Mooie dagen vervagen snel zodra het weer omslaat. Je zit zo weer in een sfeer alsof het nooit goed is geweest en dat blijkt vaak toch mee te vallen. Deze zomer kwam het grijs je van alle kanten tegemoet bij het verlaten van Rotterdam CS: grijze kantoren, grijze stoeptegels, grijs beton en continue grijze lucht boven je. De grijze pakken van het aanstormend managementtalent vallen daarbij geheel in het niet, alleen de fleurige uitdossing van de eerstejaarsstudenten van de kunstacademie beurt de mens wat op.

     Ook een trieste zomer voor de toerisme industrie. Zeker voor boeren in het Zeeuwse land is het niet makkelijk met die regenval, dalende teeltprijzen en een belabberde bezetting van hun boerderijcamping. Doordat wij als consumenten de groenten zo goedkoop mogelijk in ons winkelwagentje willen stoppen, betaalt Albert Heyn er niets meer voor. Uien, wortelen, aardappelen, het levert allemaal niets meer op. Dankzij die te goedkope groenten kunnen we sparen voor een zonvakantie, in het buitenland.

     Gelukkig voor de Zeeuwen is de ‘r’ weer in de maand en worden de mosselen aangevoerd. Maar ook met de mosselen loopt het niet lekker, alleen de Oosterschelde kreeft lijkt nog een aantrekkelijk bron van inkomsten. De bodem van de Oosterschelde ligt bezaaid met flinke kreeften. Wat kokend water, een beetje mayonaise en je bent binnen 10 minuten klaar. Afgelopen weekend kon je ze, lekker Bourgondisch, buiten in de zon op peuzelen. Toen we de parasol wilden uitklappen bleek die nog op zolder te liggen; de hele zomer niet nodig gehad, zo beroerd was de zomer van 2008. Zo’n parasol helpt tegen de zon, soms ook tegen de opkomende dementie.

BLAUW OF GOUD

Tijdens mijn weekendfietstochtjes komen diverse hardlopers voorbij. Niks bijzonders gezien het enorme aantal individuele sporters op deze aarde wereldwijd. China, een land met ruim 1,3 miljard inwoners, organiseert de Olympische spelen. Honderden miljoenen mensen keken rechtstreeks naar de fabelachtige opening in Beijing, een zeer indrukwekkende, uiterst perfect geregisseerde show met duizenden deelnemers. Toch voerden alle performers hun eigen show op. Ook de hardloper die al hangend in de lucht de vlam ontstak, was een individu.

     Hardlopen is niet altijd alleen een sport, het kan ook een levensreddend middel zijn om te ontsnappen aan bedreiging. Voor Lopez Lomong in Darfur gold dat wel zeer extreem. Hij vluchtte hardlopend als ontvoerd jongetje uit een rebellenkamp naar Kenia, zag op een kleine zwart wit-tv Michael Johnson olympisch kampioen worden en werd daardoor totaal begeesterd om nog harder te lopen. Uiteindelijk kwam hij in New York terecht en werd Amerikaans staatsburger. Bij de opening van de Olympische Spelen was deze in Soedan geboren jongen de trotse vlaggendrager voor het Amerikaanse team, een bijzondere individuele overwinning in deze overvolle wereld.

     Sport verbroedert, de olympische gedachte brengt alle individuele sporters samen in een vredige en liefdevolle omgeving. Tijdens de trainingen en toernooien ontluiken ook liefdes, al is dat niet altijd succesvol. Op weg naar goud worden soms ook blauwtjes opgelopen, ook op weg naar Beijing.

OUDERDOM

Namen onthouden is niet mijn sterkste kant, ezelsbruggetjes helpen soms wel. Zelfs de namen van mijn eigen kinderen haal ik soms door elkaar. Niet alleen ouderdom veroorzaakt geheugenverlies, volgens de Groningse hoogleraar Douwe Draaisma (De heimweefabriek, 2008). Nu de babyboomers ouder worden, neemt de belangstelling voor ouderdom toe. Daarnaast stijgt de levensverwachting en krijgen burgemeesters het druk met het aflopen van de verjaardagpartijtjes van honderdjarigen. Ook al worden we ouder, we herinneren vooral onze jeugdperiode (het reminiscentie effect). Naarmate we ouder worden herinneren we deze periode intensiever, terwijl het geheugen juist afneemt.

     Na je zestigste komen spontaan herinneringen naar boven, wat voor steeds meer mensen een prikkel is om hun levensverhaal te schrijven. De Bulgaarse oogarts Sava Riaskoff schreef zo’n lijvige autobiografie, Tussen twee werelden. Riaskoff is voor en tijdens de oorlog in Oost en Midden-Europa opgeleid tot arts en tot eind 1987 oogarts in Het Oogziekenhuis Rotterdam. Hij ziet herinneringen als bergtoppen boven een zee van mist.
   Wat we zijn vergeten is mistig, wat we nog wel weten, onze herinneringen, zijn geen dossiers die in de loop der jaren niet veranderen van inhoud. Het zijn hedendaagse belevingen over in het verleden opgedane ervaringen. We kijken met de ogen van vandaag, naar de gebeurtenissen van gisteren. Onze herinneringen gaan via associaties. Hoe beter we associëren hoe makkelijker we onthouden. Ezelsbruggetjes en associaties zijn voor namen niet makkelijk te bedenken en vergeten we ze daarom makkelijker.
    Terugkijkend op ons leven liggen in onze jeugd de mooiste en belangrijkste herinneringen, daar weten we het meest van. De tijd daarna lijkt van minder belang. Het bracht Oliver Sacks ertoe, ondanks diverse eredoctoraten en een glanzende carrière, één zaak belangrijk te vinden voor de beoordeling van zijn leven: ben ik een goede zoon geweest voor mijn ouders? Eerst maar eens minder vaak de namen van mijn kinderen door elkaar halen.

DE GROENE WEDUWE

Mijn vader weigerde steevast om van mijn moeder een ‘groene weduwe’ te maken. Aan de overkant van onze wijk werd luxe villawijk gebouwd en hoewel hij daar als lokale makelaar best had kunnen wonen wilde hij pertinent niet verhuizen. Hij zag te veel dat mensen daar gingen scheiden, de man was altijd op stap om geld te verdienen en de vrouw vereenzaamde omgeven door groen, als een ‘groene weduwe’. We bleven in de vijftiger jaren wijk wonen, de andere wijk is nu één van de tien rijkste buurten van Nederland. 
     Regelmatig fiets ik door die chique wijk, hoge bomen en grootse villa’s. Geen zorgen meer in de ‘Goudkust’, puur geluk zou je denken. De groene weduwe en haar man lijken echter nu behept met een ander syndroom. Volgens Manfred Kets de Vries (NRC, 5-7-2008) is hier sprake van het Wealth fatique syndrome, het rijkdom-moeheid syndroom. De rijken worden almaar rijker, een bootje begint tegenwoordig bij 12 meter. Men wil steeds meer en meer, maar wordt gelijk moe van de rijkdom, de hebzucht. Met tien miljoen miljonairs in de wereld wordt het ook moeilijk je nog te onderscheiden. Er is altijd wel iemand rijker dan jij. De rijken vervelen zich, hebben ze geen passie en toch veel geld, dan dreigt gevaar bij het zoeken naar spanning, cocaïne of risicovolle uitstapjes komen dan in beeld. 

     Echte rijkdom is, ook volgens Kets de Vries, het hebben van goede relaties en vrienden. Vrienden zijn belangrijker dan het bezit van geld. Boris Becker had dezelfde ervaring: meermaals Wimbledon tenniskampioen, superrijk en superheld van Duitsland en toch ongelukkig. Hij sprong uiteindelijk niet uit het openstaande hotelraam maar ging terug naar zijn geboortegrond, heeft zijn schoolvrienden opgezocht waarmee hij jaren geen contact meer had gehad. Mijn moeder woont als echte weduwe nu alweer jaren aan het randje van de goudkust in een flatje, maar heeft nog dagelijks haar sociale contacten in en buiten de wijk. Al blijft die geldelijke rijkdom altijd trekken, dit keer had ze weer geen prijs met de staatsloterij.