Treinen hebben me al van jongs af aan gefascineerd. Ik heb ze mijn hele werkzame leven veel gebruikt, ook tijdens mijn stage bij een gerenommeerd en chic organisatieadviesbureau in Amsterdam-Zuid. Het bleek een ideale plek om ervaring op te doen. Bij de ingang van mijn nieuwe kantoor hing een metershoog schilderij van een indrukwekkende trein, met een nog imposantere directeur Bosboom. Hij had veel interesse in treinen en modeltreinen, net als veel andere organisatieadviseurs. Het ontwerpen en bouwen van (model)spoorbanen vereist een creativiteit en planning die ook nodig zijn bij het ontwikkelen van strategieën en het aansturen van bedrijven.
Jaren geleden heb ik op zolder mijn berglandschap vol Märklin-treintjes toch maar afgebroken. Sindsdien staan de modeltreinen beneden, veilig uitgestald achter glas. De kleinkinderen mogen voorlopig alleen van een afstand naar de indrukwekkende verzameling kijken, hoewel ze steeds vaker de sleutel van het kastje weten te vinden.
Spelen is van alle tijden en stimuleert onze creatieve en artistieke vermogens. Filosofen zien in spelen een manier om balans te vinden tussen onze rationele en emotionele kanten. Filosoof Johan Huizinga betoogde in zijn werk Homo Ludens dat spelen, naast vermaak, een vormgevende kracht heeft in onze cultuur en samenleving, en een bron is van sociale orde en creativiteit.
Spelen maakt een comeback: het zijn vooral volwassenen die hun speelsheid (her)ontdekken. Oud en jong vinden elkaar rond de tafel met bordspelletjes of bouwen samen indrukwekkende LEGO-installaties. Ze zoeken meer ruimte voor hun gevoelens en minder voor “ik denk, dus ik besta”. Als Huizinga gelijk heeft, is dit positief nieuws voor de erkenning dat cultuur een cruciale motor is voor de ontwikkeling van onze samenleving.
Afgelopen zomer kon ik vanaf een deels vervallen uitkijkpunt in de Oostenrijkse bossen zeker tien minuten lang een langzaam rijdende internationale trein volgen op wat velen beschouwen als de mooiste spoorlijn ter wereld. Sinds de opening in 1854 slingeren de treinen door een prachtig landschap waar techniek en natuur harmonieus samensmelten. Niet voor niets staat dit deel van de spoorweg sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst. Verderop wordt momenteel de nieuwe Semmering-spoortunnel van 27 kilometer gebouwd, die de reistijd op dit traject met maar liefst 40 minuten zal verkorten.
Mijn creatieve ideeën begonnen meteen op te borrelen. Hoe geweldig zou het zijn om de prachtige oude spoorlijn om te toveren tot een speelplek voor treinliefhebbers! Vanaf het uitkijkpunt zouden ze als verkeersleider ‘real-time’ echte treinen kunnen aansturen, laten wachten en laten vertrekken. De vele nu vervallen kuurhotels uit de gloriejaren van de Oostenrijks-Hongaarse tijd zouden weer volstromen met treinfanaten. Net als mijn kleinzonen mogen ze de treinen dan niet aanraken, maar dit keer wel de knoppen bedienen.
Een speelervaring die bijdraagt aan het hogere doel van de Werelderfgoedlijst: het behoud, de waardering en het begrip van de rijke culturele diversiteit en geschiedenis van onze planeet.
