In Utrecht was dit weekend geen taxi te vinden, zelfs niet om onze hoogzwangere jongste dochter naar het ziekenhuis te brengen. Paniek in het jonge gezin. Diverse zware stormen in het land hadden het treinverkeer volledig stilgelegd. Alle Utrechtse taxi’s waren naar Schiphol vertrokken om aantrekkelijke ritjes te scoren; dat heet marktwerking. Steeds vaker wordt er echter getwijfeld of de markteconomie (de onzichtbare hand van Adam Smith) wel zo heilzaam is. Zeker in crisistijden zoals een pandemie of een zware storm, blijken doorgeschoten individualisme en neoliberalisme slechte raadgevers. Is het niet tijd voor een reset?
Het superjacht van Bezos kan niet onder de Rotterdamse Hefbrug door, dus wordt de brug maar even gedemonteerd en daarna weer opgebouwd. De kapitalistische paradijsjes en uitspattingen van de superrijken botsen steeds vaker met onze normen en waarden. De rijksten der aarde zetten op allerlei manieren machtsmiddelen in om markten naar hun hand te zetten. Daartegenover zien we wereldwijd protesten van gewone mensen die zich niet gehoord voelen. Wanneer economische elites hun rijkdom inzetten om politieke en juridische macht te verwerven en de vermogensongelijkheid sterk toeneemt, vertaalt de economische ongelijkheid zich in politieke ongelijkheid (Bas van Bavel, De onzichtbare hand, 2018). De maatschappelijke cyclus die begon met een open samenleving belandt dan na een periode van welvaart voor velen in een economische en sociale neergang, waarin economie en markten stagneren en kleine protesten uitgroeien tot succesvolle sociale opstanden. Dit is het resultaat van het verwaarlozen van het publieke domein en het beperken van paradijsjes tot enkel de superrijken.
Marktwerking is zeker in crisistijden niet heilzaam voor veel publieke diensten, zoals de zorg en het openbaar vervoer. Een aankomende bevalling, zeker de eerste, is een hectische gebeurtenis voor de aanstaande ouders. Als taxi’s niet rijden, biedt de nabijgelegen bushalte uiteindelijk uitkomst. De publieke busdienst brengt de aanstaande ouders met een lege Maxi-Cosi, via de normale route, rechtstreeks naar het ultramoderne geboortecentrum. De gebeurtenis wordt helemaal prachtig als de ouders zich enkele uren later met een lief klein baby’tje in het paradijs wanen. De natuur heeft weer iets moois voortgebracht. Wat een belevenis… ook voor ons als grootouders van ons negende kleinkind.
