Renate, gemeenteambtenaar, was het in 2014 op de nieuwjaarsbijeenkomst van de gemeente Rotterdam met me eens. Het afgelopen halfjaar van 2013 klom de Nederlandse economie uit een recessie. We voelden de eerste signalen dat ook de stad door het dal heen was; de Rotterdammers zouden binnenkort weer trots zijn op hun stad. Het Centraal Station, de Markthal en De Rotterdam zijn inmiddels opgeleverd, en inmiddels staan we hoog op de internationale ranglijsten. De aansprekende binnenstad-architectuur in een smart city, met een fantastische burgemeester als boegbeeld van ‘Make it happen’, heeft de Rotterdammer trots gemaakt op de architectonische pareltjes in de stad.
Smart cities zijn wereldwijd in de belangstelling en vormen onderling netwerken. Het is een uitstekende ontwikkeling dat Rotterdam de banden met Shanghai verder versterkt. Smart is vaak synoniem met technologie, ondersteund door grote technologische bedrijven. Zo is IBM trots op het ‘control’ product dat ontwikkeld is voor de burgemeester van Rio, een soort ‘Houston controlcenter’ voor onder andere criminaliteit, watervoorziening en verkeer in de wereldstad. Het gebruik van big data-analyse zorgt ervoor dat de politieagent op de plaats delict al gereed staat om de crimineel op te vangen. De oplossing zit echter niet in de technologie, maar in het sociale aspect. Echte preventie van criminaliteit ligt in het realiseren van sociale gelijkheid, het overbruggen van het verschil tussen de ‘have’s’ en de ‘have-nots’. Als we daar niet in slagen, kan de evolutie naar een disruptieve economie gemakkelijk omslaan in een revolutie, aangewakkerd door een groeiende angstige ‘have-not’ generatie.
Het zijn de voorzieningen aan de Noordoever die Rotterdam doen opsteken in de vaart der volken. Die culturele en sociale voorzieningen ontbreken op Zuid; er is zelfs geen gymnasium in dit stadsdeel, dat 300.000 inwoners telt. Terecht stelt burgemeester Aboutaleb dat een sterke lokale overheid moet zorgen voor goed onderwijs voor iedere inwoner. De oplossing ligt echter niet in een inhaalslag (zoals het bouwen van 1 tot 3 gymnasia), maar in het skippen van een ontwikkelingsfase in het onderwijs. Afrika leert ons dat het slimmer is om een ontwikkelingsfase van een voorziening (zoals vaste telefoons en het trekken van telefoonlijnen) over te slaan en meteen de volgende fase optimaal te benutten (zoals de smartphone). Vergeet die traditionele schoolgebouwen en creëer in diverse wijkgebouwen op Zuid hoogwaardig, innovatief onderwijs. Dit kan bijvoorbeeld door de leerlingen klassikale instructies via de digitale snelweg thuis aan te bieden. In wijkcentra kunnen ze de opgedane kennis toepassen en met elkaar delen (het idee van ‘flipping the classroom’). Rotterdam kan een voorbeeld voor de wereld worden als we met innovatieve onderwijsvoorzieningen op Zuid het welvaartsverschil tussen Noord en Zuid weten te verkleinen. Dat zijn de sociale pareltjes waar 010 straks echt trots op kan zijn.
