QUE LE FEU CONTINUE

In 2015, een heftig jaar, stond onze planeet op diverse plekken in vuur en vlam. We werden ons pijnlijk bewust in welke wereld we leven. President Hollande zei bij de afsluiting van de klimaattop: “Dankzij deze planeet, mogen we samenkomen om over het klimaat te spreken”. Of, zoals de onlangs overleden schrijver en arts Oliver Sacks zei: “Het is een enorm voorrecht en avontuur om als denkend wezen op deze mooie planeet te leven’. Bewust zijn van onze relatie met moeder aarde, én het verschil tussen arm en rijk op diezelfde aarde opheffen. Het is een uitdaging om het welvaartsverschil tussen het Noordelijk en Zuidelijk deel van Moeder aarde (én trouwens ook van Rotterdam) weten te dichten.
     Voor je het weet wordt het vuur aangewakkerd in plaats van gedoofd, zo sloeg begin 2015 in Parijs het noodlot toe met de aanslag op Charlie Hebdo. Daarna volgden aanslagen in Kopenhagen, onthoofdingen van Koptische Christenen en mensonterende aanslagen en overige gruweldaden door IS. Dit leidde tot een vluchtelingenstroom die Europa bijna boven het hoofd groeide. De recente aanslag in vrijwel onze achtertuin, in Parijs, deed ons meer dan eens beseffen dat we wereldburgers zijn geworden. We moeten leren omgaan met de angst van terrorisme en daar de vrijheid van het vrije woord tegenover zetten. Inspirerend dat de Parijzenaars hun veerkracht toonden, weer kozen voor het Parijse leven, hun ‘joie de vivre’, hun bewijs dat de liefde alles overwint.

     Het verlies van mensenlevens zoals in Parijs grijpt ons allen aan. De meesten van ons hebben angst voor de dood. De titel van deze blog, ‘le feu continue’, gebruikte de vrouw van mijn zwager bij zijn overlijden, vorige maand op 55-jarige leeftijd. In de vier jaar van zijn ernstige ziekte wensten ze elkaar in hun gezin in plaats van ‘veel gezondheid’, ‘veel liefde’ toe. Zo ontstond in hun gezin een sterke onderlinge verbondenheid die verder gaat dan de periode van fysiek samenzijn. Op het triest moment van afscheid, konden ze toch gelukkig zijn. Trots op de bereikte verbondenheid. Het vuur van de verbondenheid blijft branden. Liefde overwint alles.

     Vorige week zag ik op Schiphol voor het eerst de partner van mijn dochter uit Nieuw-Zeeland. Zaterdag heeft hij net over de Belgische grens, in een replica van de Lourdesgrot, onder de ogen van het Mariabeeld, aan mij haar hand gevraagd. Zondag mocht ik mijn dochter begeleiden op de bruiloft en overdragen aan haar man uit Tonga. Ondertussen zat mijn 93-jarige moeder te glunderen naar haar kleinkind en haar huwelijkspartner uit Tonga, achter ons sliep mijn pasgeboren eerste kleinkind rustig in de armen van haar moeder. Ook in mijn eigen gezinnetje blijft het vuur van de verbondenheid branden tussen alle hectiek van werk en privé door. De wereld verandert, ook mijn gezinnetje van Brabanders is een gezinnetje van Wereldburgers geworden, maar de kracht en verbondenheid van de liefde blijft. Even te beseffen dat sommige vuren, zoals het vuur van de verbondenheid, tot in lengte van jaren mogen blijven branden.

WAT KAN ROTTERDAM LEREN VAN AFRIKA?

Renate, gemeenteambtenaar, was het in 2014 op de nieuwjaarsbijeenkomst van de gemeente Rotterdam met me eens. Het afgelopen halfjaar van 2013 klom de Nederlandse economie uit een recessie. We voelden de eerste signalen dat ook de stad door het dal heen was; de Rotterdammers zouden binnenkort weer trots zijn op hun stad. Het Centraal Station, de Markthal en De Rotterdam zijn inmiddels opgeleverd, en inmiddels staan we hoog op de internationale ranglijsten. De aansprekende binnenstad-architectuur in een smart city, met een fantastische burgemeester als boegbeeld van ‘Make it happen’, heeft de Rotterdammer trots gemaakt op de architectonische pareltjes in de stad.

     Smart cities zijn wereldwijd in de belangstelling en vormen onderling netwerken. Het is een uitstekende ontwikkeling dat Rotterdam de banden met Shanghai verder versterkt. Smart is vaak synoniem met technologie, ondersteund door grote technologische bedrijven. Zo is IBM trots op het ‘control’ product dat ontwikkeld is voor de burgemeester van Rio, een soort ‘Houston controlcenter’ voor onder andere criminaliteit, watervoorziening en verkeer in de wereldstad. Het gebruik van big data-analyse zorgt ervoor dat de politieagent op de plaats delict al gereed staat om de crimineel op te vangen. De oplossing zit echter niet in de technologie, maar in het sociale aspect. Echte preventie van criminaliteit ligt in het realiseren van sociale gelijkheid, het overbruggen van het verschil tussen de ‘have’s’ en de ‘have-nots’. Als we daar niet in slagen, kan de evolutie naar een disruptieve economie gemakkelijk omslaan in een revolutie, aangewakkerd door een groeiende angstige ‘have-not’ generatie.

     Het zijn de voorzieningen aan de Noordoever die Rotterdam doen opsteken in de vaart der volken. Die culturele en sociale voorzieningen ontbreken op Zuid; er is zelfs geen gymnasium in dit stadsdeel, dat 300.000 inwoners telt. Terecht stelt burgemeester Aboutaleb dat een sterke lokale overheid moet zorgen voor goed onderwijs voor iedere inwoner. De oplossing ligt echter niet in een inhaalslag (zoals het bouwen van 1 tot 3 gymnasia), maar in het skippen van een ontwikkelingsfase in het onderwijs. Afrika leert ons dat het slimmer is om een ontwikkelingsfase van een voorziening (zoals vaste telefoons en het trekken van telefoonlijnen) over te slaan en meteen de volgende fase optimaal te benutten (zoals de smartphone). Vergeet die traditionele schoolgebouwen en creëer in diverse wijkgebouwen op Zuid hoogwaardig, innovatief onderwijs. Dit kan bijvoorbeeld door de leerlingen klassikale instructies via de digitale snelweg thuis aan te bieden. In wijkcentra kunnen ze de opgedane kennis toepassen en met elkaar delen (het idee van ‘flipping the classroom’). Rotterdam kan een voorbeeld voor de wereld worden als we met innovatieve onderwijsvoorzieningen op Zuid het welvaartsverschil tussen Noord en Zuid weten te verkleinen. Dat zijn de sociale pareltjes waar 010 straks echt trots op kan zijn.

DE NEVENVANGST VAN UBER

Afgelopen voorjaar was het met enkele collega’s genieten van het uitzicht over de rivierpromenade, de Bund, op het dakterras van een cocktailbar in Shanghai. Onze Chinese partner, een ziekenhuis met goede overheidscontacten, gaf groen licht voor de uitrol van de OOGbus: een laagdrempelige oogzorgvoorziening in de wijk, vergelijkbaar met de dorpspomp van vroeger. Een ‘portal’ dicht bij huis, met toegang naar alle noodzakelijke oogzorg. Met wellicht als ‘nevenvangst’: meer contact in de wijk en minder eenzaamheid. Na het vieren van deze stap met een aantal cocktails hoefden we ons op de terugweg geen zorgen te maken, de taxi bracht ons veilig terug.
     Sinds begin dit jaar woedt een taxioorlog in China. Über investeert 1,2 miljard dollar om de grootste te worden, terwijl concurrent Didi Kuaidi met 3 miljard dollar inzet op marktleiderschap. Ondanks grote verliezen investeert men flink in marketing, auto’s en chauffeurs. De Chinese leiding is westers geschoold (Harvard), heeft sterke banden met grote internetbedrijven en uitstekende overheidsrelaties. Chauffeurs rijden in de nieuwste elektrische modellen. Voor de overheid is deze taxistrijd, het gebruik van APP’s en smartphones, een stimulans voor de digitale economie. Tesla investeert ondanks verliezen, miljoenen dollars in nieuwe elektrische auto’s, zoals een 7-zitter met een bereik van 400 km. De Chinese markt lonkt. Straks rijden deze auto’s autonoom, zonder bestuurder of taxichauffeur.
     Tempo en omvang van uitrol van innovatieve ideeën in China zijn jaloersmakend. In dit investeringsgeweld lijkt de uitrol met één OOGbus in China misschien bescheiden, maar het achterliggende idee van meer sociale cohesie in de wijk, de maatschappelijke waarde, is zeer zeker interessant. De jaloezie spoel je niet met één drankje weg, maar wel met de droom van een ontmoetingsplek waar de OOGbus naast het oplaadpunt van de Uber-taxi staat. Dankzij het alcoholvrij dromen kom je veilig thuis, ook zonder taxi.