+++++++++++++
LET OP :
Boekpresentatie: dinsdag 27 mei a.s. in Grote Kerk Breda
voorinschrijving, Mens zijn in Verbondenheid, € 19,50
+++++++++++++
Tijdens ons verblijf in het prachtige Lissabon zitten we vlak aan de snelstromende Taag. In het naastgelegen Pantheon ligt voetbalicoon Eusebio in een pontificale tombe, in stilte opgebaard. Even verderop op een druk pleintje, staat een olijfboom waaronder de as is uitgestrooid van Nobelprijswinnaar José Saramago, pal tegenover het museum gewijd aan zijn leven. Twee iconen, twee manieren om met herinnering en betekenis om te gaan, zwijgend of onder een immer bewegende boom. In één van mijn meest favoriete boeken, Stad der blinden, beschrijft Saramago de menselijke moraal als een dun laagje beschaving dat snel afbrokkelt, heel fragiel en kwetsbaar. In extreme situaties zorgen agressieve onderdrukkers ervoor dat gewone mensen veranderen in roofdieren. Ook in de huidige wereldorde zien we hoe leiders als Poetin en Trump ethische structuren afbreken, de ethiek wordt overschaduwd door de schaduw van de macht. Diezelfde dag melden digitale media witte rook bij het conclaaf. De wereldwijde belangstelling voor de presentatie van paus Leo XIV is opvallend, zijn moreel gezag lijkt boven de macht te staan. Zijn innerlijke overtuiging lijkt ook niet-gelovigen in deze donkere tijden enig houvast te bieden: de hoop dat een innerlijk moreel kompas belangrijker is dan materieel gewin.
Al wandelend naar ons hotel door de smalle straatjes van Alfama, de oudste wijk, zie je vaklieden in kleine gespecialiseerde zaakjes, van bakkers tot kappers. Vakwinkels die helaas uit onze binnensteden zijn verdwenen. Voor Richard Sennett (The Craftsman, 2008), gaat vakmanschap verder dan techniek, goed werk is niet alleen technisch, maar ook ethisch. In het meester-gezel systeem wordt het morele kompas van de beroepsgroep doorgegeven, leert de gezel méér dan de overdracht van kennis. De loyaliteit van de vakman is vaak sterker met het ambacht en de beroepsgroep dan met een individuele werkgever of machthebber. Zo lopend door de smalle straatjes kun je hier ook die cultuur wat snuiven, de wil van de echte professional om het goede te doen in dienst van het vak en de samenleving.
Zijn professionals loyaal aan hun vak, de opleiding, hun eigen morele overtuiging of naar hun leidinggevenden of politieke top? De vraag kwam op bij de reactie van ambtenaren op het Gaza beleid van het huidige kabinet en die van Harvard wetenschappers op de destructieve acties van Trump. Vertrouwen we op ons geloof, vakopleiding, instituties of de politieke macht? Ware professionaliteit en vakmanschap vraagt een morele houding die verder gaat dan gehoorzaamheid aan macht, aldus Aristoteles; het goede doen, soms tegen de stroom in. Ons individuele morele kompas biedt ons de kans te kiezen uit twee mogelijkheden: blijven zwijgen of in beweging komen, zelfs tegen de stroom in.
