In de Grote Kerk Breda branden talloze kaarsjes bij de gedenkplekken voor geliefde slachtoffers van zowel de Coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Het zijn vaak emotionele herinneringen aan familieleden via een foto op de memorial of een schrijven in het gedenkboek. In heel korte tijd hebben we ons gerealiseerd dat gezondheid en vrede niet vanzelfsprekend zijn. Plots kunnen we dierbaren verliezen en ook ons geloof in een veilige volmaakte wereld.
De herinnering aan de vaak onbekende slachtoffers van de coronapandemie en de Oekraïne oorlog heeft onze kijk op individuele vrijheid veranderd. Die vrijheid blijkt minder vanzelfsprekend dan gedacht. In diverse landen stellen autocratisch leiders het belang van de staat met haar historische spirituele en morele waarden boven het welzijn van de individuele burger. Het economisch belang kreeg in Brazilië voorrang boven de inenting van arme coronaslachtoffers en in Rusland het behoud van de doctrine boven het leven van vele Oekraïners. Zo ontstond weer oorlog in Europa. Binnen enkele dagen was voor veel Europeanen de NAVO/EU-deelname als garantie voor het behoud van onze vrijheid, ineens geen loze opmerking meer.
Dan zijn er ook de vergeten dodelijke slachtoffers. Patholoog-anatoom Greg Hess uit Arizona documenteert de levens van migranten die de oversteek van de grens tussen Mexico en Verenigde Staten midden in de droge woestijn niet overleefden. De Ierse kunstenaar Brian Maguire heeft in zijn expositie “Remains” de verslagen van deze menselijke resten vereeuwigd in diverse schilderijen. De cross-over tussen kunstenaar en medicus levert indringende kunst op, herinneringen aan hen die gestorven zijn op weg naar een betere wereld, die voor vele niet vanzelfsprekend is. Kunst die ons laat herinneren aan hen die ergens dood zijn achtergebleven of -gelaten zonder dat iemand een kaarsje voor ze brandt. Iedereen verdient herinnering zowel de bekende, de onbekende en de vergeten slachtoffers. Een herinnering die ons doet beseffen dat we altijd zullen moeten strijden voor onze vrijheid.
