HERKENBAAR WERK

In vroeger tijden was het werk van je buurman duidelijk zichtbaar: hij was boer en je kon zijn mooie weiland met koeien zien liggen. Later bouwde hij misschien een grote fabriek op zijn erf waar arbeiders dagelijks langs fietsten om aan het werk te gaan. Het opslagterrein stond vol met stenen, zijn eindproducten. Toen de fabriek werd gesloopt en vervangen door een mooi glanzend kantoor werd het al minder duidelijk wat daar gebeurde. De medewerkers parkeerden hun leaseauto’s op het ruime parkeerterrein. Gelukkig stond er een mooi bord, waarop de diensten van het organisatieadviesbureau werden aangeprezen.

     Het kantoorgebouw staat inmiddels leeg en de buurman woont nog steeds naast me. Wat die doet is compleet onduidelijk. Hij werkt tegenwoordig vanuit zijn eigen woonhuis, met behulp van internet. Wat hij doet? Geen idee, net als mijn echte buurmannen en -vrouwen. De buurvrouw (die oorspronkelijk uit Schotland komt) verhandelt zalm uit Shetlands over heel West-Europa; intakeverslagen voor verpleeg- en verzorgingshuizen worden door een ander via internet verstuurd naar het RIO; en medewerkers van Calvin Klein worden door weer een ander via internet bijgepraat over bedrijfsontwikkelingen.
     Hoewel dit allemaal interessante activiteiten zijn, gaat de herkenbaarheid van het werk verloren- en daarmee ook sociale contacten. Hangend over dat hek van de wei kon je tenminste nog een praatje aanknopen met de koeien melkende buurman, nu blijft er weinig over behalve schermen en stilte.

WAT IS TIJD?

Tijd is volgens twee wetenschappers in de Laurenskerk, moleculair geneticus Jan Hoeijmakers en filosoof Awee Prins, hét kernprobleem van onze moderne samenleving. Hoewel we meer vrije tijd hebben, raken we meer en meer verveeld en zoeken we manieren om die tijd te doden – wat vaak alleen maar meer verveling oplevert. Tijd kan geanalyseerd worden in de combinatie van lichaam en geest. Volgens Hoeijmakers wordt ons bioritme gestuurd door klokgenen die ons dag- en nachtritme bepalen. Prins stelt dat we ons steeds meer omringen met nutteloze dingen die een behoefte scheppen die ze zelf claimen te vervullen. Is internet zo’n voorbeeld?

     Juist in deze decembermaand kijken we wat beschouwend naar ons handelen. Met internet lijkt het alsof we controle hebben over tijd, maar eigenlijk heeft de tijd controle over ons: wij zijn tijdelijk, terwijl de tijd blijft bestaan. Bij internet vliegt alles over het scherm. Volgens Prins moeten we met meer respect en een meer 'verwijlen' bij de dingen stil staan, zoals je naar een schilderij kijkt. Verveling, volgens Kierkegaard de wortel van alle kwaad, wordt in onze luxe economie steeds prominenter. Internet kan helpen om verveling te voorkomen, maar echte reflectie vraagt om meer dan surfen.

     In deze eindejaarstijd is het goed stil te staan bij wat echt belangrijk is in het leven. Ik wens u de komende weken meer meditatieve momenten dan surftijd toe.

 

KAMPINA

Vroeger waren de boeren gezamenlijk eigenaar van hun bank (de huidige Rabobank) en bijvoorbeeld ook van hun melkfabriek. Die melkfabrieken kregen vaak een mooie naam, geïnspireerd door een heilige of de streek. Zo vernoemden de boeren uit het gebied tussen Den Bosch, Tilburg en Eindhoven hun melkfabriek naar hun streeknaam: Kampina. Melkfabrieken fuseerden en fuseerden, maar hun mooie naam hield stand. Tegenwoordig kennen we het als het zuivelmerk Campina (met een internationale 'c').
     De streek is minstens zo bijzonder als de naam. Het is een klein nationaal park, met oneindige vergezichten over de heide, waterplassen en stilte, veel serene stilte. Auto’s worden aan de rand geparkeerd en fietsers mogen niet buiten de fietspaden rijden; het terrein is exclusief toegankelijk voor wandelaars. Kleinkinderen genieten van een ritje bij opa voor op de bok, terwijl we zelf door de smalle paadjes lopen en rust ervaren. Hier lijkt de tijd stil te staan, in contrast met de hectiek van chatten in een msn-omgeving.

     Hoewel internet een krachtig middel is voor informatie-uitwisseling, blijft de natuur onovertroffen als plek voor echte ontspanning en reflectie.

AMERIKA

Iedere keer blijft het land je verbazen. Een regio die vooral bezig lijkt met macht en onmacht. In de moeilijkheid om met onmacht om te gaan lijkt de verklaring te liggen voor de angst van de Amerikanen voor de sniper in de regio Washington. Het hele openbare leven in de regio was ontwricht. Sportwedstrijden afgelast, ouders hielden hun kinderen binnen etc. Het laatste slachtoffer had geluk want de kogel werd afgevuurd in de nabijheid van een ziekenhuis met erg veel ervaring met de behandeling van schotwonden. Geen Amerikaan leek zich druk te maken hoe het kwam dat dit ziekenhuis zoveel ervaring had. Alleen niet-Amerikanen wezen op het overmatige wapenbezit in de V.S..

Dat stoeien met macht en onmacht kwam op een geheel andere wijze tot uiting in een gesprekje met een oculo-plastisch chirurg uit California. Van een vlammend betoog over de onrechtmatigheid van de tariefdalingen en de superspecialisatie in de oogheelkunde (' geen een weldenkend mens gaat toch nog naar een algemene oogarts') naar de echte problematiek ' het verval van het basisonderwijs'. De belangrijkste figuur voor de persoonlijke ontwikkeling was je basisschool-leraar, meestal een vrouw. Maar ja, we hebben die functie slecht gehonoreerd en nu willen vrouwen liever arts worden! Terwijl we die knappe koppen juist in het onderwijs nodig hebben. Een operateur hoeft niet zo slim te zijn, met een beetje handvaardigheid op MBO-niveau kom je al een heel eind. Hij wilde zo graag voor zijn eigen kleinkinderen zo'n goede schooljuffrouw, maar die zaten nu allemaal op de medische faculteit, wat en onmacht!